Ama-Aquaponics:Ararulula Imiraro Yokudla

I-Aquaponics Kanye ne-Green Revolution

©Henk Stander
Iphasi lingaqalana nomraro omkhulu wokutlhogakala kokudla nange kungathathwa amagadango gadesi ukukhandela iindlela engeze kwathenjelwa kizo zokulima. Lo kwakumlayezo owathulwa eripotini ngonyaka ka-2019 obuya e-World Wide Fund for Nature (WWF), eyatjengisa bona iSewula Africa kuzokutlhogakala bona ikhiqize i-50% yokudla kunalokhu ekukhiqiza gadesi ukuze irhone ukondla isitjhaba esingaba yi- 73 million ngonyaka ka-2050.
Ingabe i-aquaponic ingadlala indima yesistimu yokudla begodu ibe sisombululo somraro weSewula Africa wetlhogakalo yokudla? Ihlangano ye-European Union Parliament's Science Committee ikholelwa njalo. Eripotini yangonyaka ka-2015, i-aquaponic yatloliswa njengenye yethekunoloji yesi-10 yokuthuthukisa engaphuqula amaphilo wabantu eminyakeni ezako elisumi, engatjhugulula amaphilo wabantu eminyakeni eyi-50 ezako.
Iphasi liseduze kobana liqede ukudla. Ngalokho, zelimo zingena ku-green revolution –okutjho bona kuzokutlhogakala bona sihlakaniphe nanyana sithole iindlela ezihlakaniphileko zokukhiqiza ukudla okungeze kona ibhoduluko lethu.
Amatjhuguluko la,ukutlama izinto kanye nethekuloji yesimanjemanje ezitlhogeka ekwenzeni i- green revolution sele zikhona,ekubalwa ukulethwa kwamandla.Abakhiqizi kanye namabubulo wezolimo kutlhogeka bona bakhe iindlela ezisebenzako zesistimu yokudla okunezakhi mzimba ngokusebenzisa iindlela ezidosaphambili zemaraga kanye nokusebenzisana hlangana kwewoma labantu abafuna into yinye kanye nabosiyazi abangaletha ilwazi ebubulweneli. Irhubhululo kanye nokuthonywa kabutjha, kutlhogeka bona zihlanganiswe zifakwe eendleleni zokwenza imikhiqizo le, begodu iindlelezi kube ngeziletha inzuzo.

Yini i-Aquaponics?

©Henk Stander
I-aquaponic zindlela zokukhiqiza ukudla okukhiqizwa ngaphandle kokusebenzisa amakhemikhali ngamanani aphasi.I-aquaponic kufuya iinlwane ezifana nemfesi kanye nama-lobster ngokusebenzisa amanzi afretjhi ngokusebenzisa isistimu ye-aquaculture, ehlanganiswe nemikhiqizo yentjalo ngaphandle kwehlabathi kusistimu ye-hydroponic.
Ifesi ku-aquaculture system ihlala nentjalo endaweni yinye. Amakaka wefesi azele i-phosphate kanye ne-nitrogen ezincibilikela emanzini ziphulwe mabhakutheriya ekungasingewamambala ngendlela enganatjhefu. Amakaka wefesi la abazizakhimzimba eentjalweni. Iintjalo zona zisefa amanzi ziwahlwengiswe ngaphambi kokobana azetjenziswe yifesi godu. Akunamakaka aya ebhodulukweni begodu kusetjenziswa amanzi amancani nge-90% kuma-aquaponic kunesimini yezolimo ejwayelekileko.

Ukufundelwa Nokuthwasiselwa i-Aquaponics

©Marinda Louw
Kuyeleliswa bona abalimi abatjha be-aquaponic bona bathwasiselwe iprogamu yokulima nge-aquaponic ngaphambi kokobana bathome ukuyenza. Kunama-service provuider ahlukahlukeneko aphana ngemfundo zokulima nge-aquaponic eSewula Africa.
Ihlangano ye-the Aquaponics Society of South Africa ine-website eliphana ngelwazi kanye nesekelo ebafuyini abatjha be-aquaponic.

Translated by Busisiwe Skhosana