Kopanyo: ya Temothuo ya Dihlapi le go Bjal Dibjalo Ntle le Mabu Tharollo ya Mathata a Dijo

Kopanyo ya Temothuo ya Dihlapi le go Bjal Dibjalo Ntle le Mabu le Phetogo e Tala

©Henk Stander
Lefase ka lebana le tlhaelo ye šoro ya dijo ge magato a ka bjako a sa tšewe go fokotša mekgwa ya temothuo ye e sa swareleleng. Se e be e le molaetša ka oego ya 2019 go tšwa go World Wide Fund (WWF), seo se bontšhago gore Aforika Borwa e tla swanela ke go tšweletša go feta 50% ya dijo go abela palo ye e akanytšwego ya batho ba ka bago dimilione tše 73 ka 2050.
Na kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu bjalo ka tshepedišo ya dijo le go ba tharollo ya tlhaelo ya dijo ka Aforika Borwa? Komiti ya Mahlale e Palamenteng ya Yunione ya Yuropa e dumela bjalo. Ka pegong ya bona ya 2015 kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu e be e ngwetšwe bjalo ka ye nngwe ditlhabololo tša seteknolotši tša ka godimo ga 10 di ka huetšago maphelo a batho mo mengwageng ye 50 ye e tlago.
Lefase le kgauswi le phetogo ye e feletšego ya tshepedišo ya dijo. Ka seo, lefapha la temothuo e tsena ka phetogong ya yona ya bobedi ye tala - se se ra gore re tla swanelwa ke go dira ka bohlale le go hwetša ditsela tša go tšweletša dijo tše di kwanago le tikologo.
Diphetogo, theknolotši ya sebjalebjale ye mpša ye e nyakegago phetogong ya botala e šetše e le gona, se se akaretša neelo ya maatla e e swarelelago. Batšweletši le ba dikgwebo tša temothuo ba swanetše go aga ditshepedišo tša dijo tša phepo, tše di akaretšago mang le mang, tše di swarelelago, tše di šomago gabotse ka go otlelwa ka boetapele, ditiro tše di beilwego mo mmarakeng le tirišano magareng ga dihlopha tše di nago le kgahlego le ditsebi tše ka kgonago go fana ka tsebo ka lefapheng. Dinyakišišo le tše mpša di swanetše go akaretšwa ka mekgweng ya tšweletšo le ditiro di swanetše go ba tše otlelwago ke tšweletšo.

Kopanyo ya Temothuo ya Dihlapi le Go Bjala Dibjalo Ntle le Mabu ke Eng?

©Henk Stander
Kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu ke tšweletšo ya mokgwa wa tlhago wa go tšweletša dijo ka theko ya fase. Kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu ke tswadišo ya diphoofolo tša meetse e a hlwekilego go swana le dihlapi le lobstara ka leboo la temothuo ya tša meetseng, ka go kopanywa le tšweletšo ya dibjalo ka ntle le mabu ka tshepedišo ya haetrophoniki.
Dihlapi ka temothuong ya tša meetseng di dula ka kamano ya phedišano le dibjalo ka tikologong ya tlhago ye e tswaletšego. Ditšhila tša dihlapi di humile ka fosforo le naetrotšene yeo e taologago ka meetseng gomme e kgaolwa ke twatši ya maitirelo, ka sebopegong se sego sa mpholo. Ditšhila di šoma bjalo ka phepo ya dibjalo. Dibjalo tše ka morago di hlohla meetse gomme tša a hlwekiša pele ha ge a dirilwe ka leboo go ya dihlaping. Ga go na le ditšweletšwa tša ditšhila tše di kenago ka tikologong gomme meetse a fase ka 90% a šomišwa ka kopanong ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu go feta ka ditirišo tša temothuo ya tlwaelo ya tšhemo ye e bulegilego.

Tlhahlo le Thuto ya Kopanyo ya Temothuo ya Dihlapi le go Bjala Dibjalo Ntle le Mabu

©Marinda Louw
Go eleditšwe kudu gore balemirui ba bafša ba kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu ba fetše lenaneo la motheo la tlhahlo la tirišo ya kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu pele ga ge ba thoma go lemarua. Go na le mehutahuta ya baabi ba ditirelo ba abago tlhahlo ya temomothuo ya kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu ka Aforika Borwa.
Setšhaba sa Kopanyo ya Temothuo ya Dihlapi le go Bjala Dibjalo Ntle le Mabu ka Aforika Borwa e na le weposaete ye e fanago ka tshedimošo le thekgo go balemerui ba bafša le bao ba kgale ba kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu.

Translated by Lawrence Ndou