Ho Hlahloba Semela sa Hopose e Holang

© Chris Daly
Nakwana ka mora hore o jale di rhizomes tsa hopose, dihlooho di tla tswa mobung. Hopose di hola ka dihlooho (tse fapaneng le difate tsa morara ka hore di nyoloha ka letlobo, di se ke tsa sebedisa metswedipane kapa mengwapo) tse hlokang ho kwetliswa sebaka se lekaneng. Hang ha di qetile ho kwetliswa ho pota di trellis kapa hop twine di tla qala ho hola ka tsela e sa utlwahaleng ka bo tsona. Dihlahiswa tse nang le phepo tse nne ho isa ho tse tsheletseng di lokela ho hola ho tloha semeleng se seng le se seng.

Sheba semela sa hao ho netefatsa hore ha ho na letlobo le senyehileng kapa le fokolang. O se ke wa dumella dihlooho tsa hao hore di ferekane kaha sena se tla kgothalletsa ho bokella ho ka etsang hore ho be le tshenyo ya moriti le ho fokotseha. Hlahloba makgasi kamehla bakeng sa phofo e tshweu ya phori mme o hlokomele dikokonyana tse kang hwaba.

Hlahloba mobu o pota-potileng semela sa hao mme o hlahise mofoka le dithole tse tla thibela kgolo. O lokela hape ho boloka mobu o le mongobo, leha ho le jwalo, ela hloko hore o se ke wa nosetsa semela sa hao ho feta. Nosetsaa semela sa hao hoseng ho dumella makgasi hore a omelle motshehare. Ke ka dinako tse ding ho hlahloba ho omella ho hlokahalang.

Ho shebella semela sa hao ho bohlokwa ha mathata a tshwarwang kapele ho bonolo ho a lokisa.

Tsela ya ho Hlokomela Semela sa Hopose

©Chris Daly
Ha dihlooho di hlaha ka mobu ke nako ya ho qala ho hlokomela dimela tsa hao. Dihlooho di itokiseditse ho kwetliswa ha di le bophahamo ba disenthimithara tse 15. Di ka kwetliswa ka hore di phuthwe ka hloko ka trellis kapa hop twine. Sena se lokela ho etswa ka matsatsi a mmalwa, ka mora moo dihlooho di tla qala ho hola ka tsela e sa rerwang ka botsona mme di ka lekwa kamehla.

Ha semela se ntse se hola ho bohlokwa ho tlosa letlobo leha e le lefe le fokolang kapa le senyehileng. Hang ha hopose di ntse di hola ka dikgwedi tse mmalwa ke kgopolo e ntle ho kgaola makgasi a ka tlaase ho 60 cm ya semela ho thibela tshenyo ya mafu le fungus. O ka nosetsa dijo tse nang le dimatlafatsi tse ngata (ho emodisa) dimela tsa hao ka dinako tse ding, ho itshetlehile ka se hlokahalang. Tlosa mofoka oohle le ditshila mobung o potolohileng semela.

Haeba o bona phori leha e le efe e tshweu ka tlaase ho makgasi a mang, kgaola hang-hang mme oe lahle ka ntle ho jareteng ya hao. O ka sebedisa chefo e bolayang dikokonyana ya tlhaho ho laola hwaba le dikokonyana tse ding tse senyang dijalo tsa hao.
Hlokomela dijalo tsa hao ho fihlela hopose di loketse ho kotulwa qetellong ya lehlabula.

Ho Kotula Hopose

©Chris Daly
Nako ya ho kotula hopose tsa hao e tla fapana ho ya ka sebaka sa hao le nako ya tsona, leha ho le jwalo kotulo e atisa ho ba teng lehlabula la Afrika Borwa. O lokela ho hlahloba makgasi a semela sa hao e le pontsho ya hore na di se di loketse ho kotulwa.

Ha makgasi a tutulo ya hopose e qala ho fetowa bosootho le ho ba pampiri ho pota-potile meholo hodimo ho loketse ho kotulwa. Ha e le hantle, o ka senya tutulo ya hopose. Ditswelesa tse bohareng tsa Lupulin (motso) di lokela ho ba bosehla le ho namathela. Tlosa hopose tse loketseng mme o siye ka morao tseo e seng tsona. Etsa bonnete ba hore o se ke wa kotula hopose pele di butswitse kaha sena se tla thibela matla a tsona mme se ama tatso ya biri.

Bakeng sa ho kotula hopose, butle-butle o sotha ditutulo tsa hopose ka letlobo.

Ho Omisa Hopose ho Disebedisa

©Chris Daly.
Hang ha o ena le hopose tse kotulwang o lokela ho di omisa hore di sebediswe. Beha hopose tse butswitseng hodima sebaka se sephara. Etsa bonnete ba hore di behilwe sekgahleng se le seng feela mme di hole ho letsatsi. Ha di ntse di omella, di uputswe ho netefatsa hore di omme ka tsela e tshwanang.
Tshebetso ena e lokela ho tswela pele ho fihlela hopose di omme ka ho feletseng - hona ke ha kutu e ka hare e le senyeha ho lekaneng ho senya le ho se kobehe. Hopose tse omisitsweng jwale di ka bolokwa ka setsing se senang moya se sireleditsweng sehatsetsing ho fihlela o batla ho di sebedisa.

Mesebetsi e Meng ya Hopose Ntle le Biri

©Chris Daly
Hopose e tsebahala ka ho sebediswa ho etsa biri, leha ho le jwalo e ka sebediswa mererong e meng.

Hopose e sebediswa merianeng e mengata ya batho le mekgwa ya tlhaho ya ho fokotsa ho hlobaela, ho fokotsa kgatello ya kelello le ho thusa ho tshilong ya dijo hara dintho tse ding. Dipatlisiso di etswa ho netefatsa hore na di ka sebediswa ho fokotsa matshwao a ho ilela kgwedi le matshwao a menopausal.

Diketsahalong tsa ho sebediswa e le motswako wa biri, ka dinako tse ding hopose di sebediswa e le motswako wa diresepe tse fapa-fapaneng tsa dijo le ditlolo tse ding tsa tlhaho mme di ka ba tsa hulwa ka thata ho etsa pampiri e nyenyane.

Translated by Bongani Matabane