Winnie Mandela Uchubekisela Kuzama/Kulwa

Kuboshwa neku Hlukunyetwa

©Eric Miller

Ngaphandle kwendlela yekuvalwa lebeyimukalela kuhamba kwakhe, Winnie wachubeka watimisela kulokulwa. Ngemnyaka wa 1969 waboshwa ngaphansi Kwesahluko sesitfupha Kusento Sekukhubata lesenyusela nomangubani longaboshwa ngaphandle kwendlela phindze nekubanjwa ngaphandle kwendlela yemtsetfo uma ngabe basolwa ngekuba yingoti emtsetfweni.

Wabanjwa wahlaliswa yedvwa tinyanga letilishumi nesikhombisa, emalanga ekucala lamakhulu lamabili lapho khona abengabonani namuntfu ngaphandle kwelicembu lelimukhulumisako lebelimuhlukumeta njalonjalo.

Ligumbi laboshelwa kilo belihlotjiswe ngetimbungulu letintsatfu -letincama, tingubo tekulala letinemidvweno-yemichamo; libhodlela lemanti leplasitiki; inkomishi kanye nelibhakede lekuchamela lelite inkintjo.Igilophu lengakhanyi leshile ngetulu kwakhe, bamemuka bonkhe busuka bakhe kanye nemini.

Lokuhlunkunyetwa ngaphansi kwatitimo kwakukadze kungulokubi. Akavunyelwanga kulala emalanga lasihlanu babe labo bebamugweba bamucindzetela kutsi akhokha indzaba. Lesinye siboshwa saletfwa wase uyabukela basihlukumeta. Bamutjela kutsi kwala kwakhe ngiko lokwenta kuhlukunyetwa kwaloyo muntfu kanye naletinye tiboshwa kutsi' kubebuhlungu.

Kuhluphekela Kunciphisa

©Eric Miller

Ngemuva kwesikhatsi lesidze Winnie wabhoboka waphindze watsembisa kuphendvula labobebamubuta' lemibuto. Lelicala lakhe lacala ngaleyonyanga yeNgongoni futsi wakhululwa ngaphandle kwekubekwa licala. Indlela yekumvala lensha yanikwa yena. Futsi keloku kwakumukalela kakhulu kunaleyo yamuva. Akavunyelwanga lutsi ashiye indlu yakhe emkhatsini wensimbi yesitfupha ekuseni nensimbi yesitfupha kusihlwa.

Wavakashela babe wakhe eTranskei ngaphambi kucala kwalokuvalelwa kwakhe lobekadze asatsatfwe ngulendlela yasemakhaya. Ngesikhatsi asesengaphansi kwalokuvalelwa waphindze waya wayovakashela umyeni wakhe eRobben Island. Lesimo sasisindza futsi wativela angachazeki.

Emuva ekhaya abenebulukhuni bekunciphisa.Lamaphoyisa accubeka nekugcina lokungenelela kantsi nendlu yakhe yabulawa, yabhonyiswa noma yaphulwa. Ngaphandle kwakokonkhe lakuhlanganisa kuze kubengulapho, kugwetjwa kwakhe kuleyondlela kwaba matima futsi wachubeka kufaka lomlayeto kutsi angeke ahlukumeteke.

Kusetjetiswa njengeMuntfu Losolelwa Labanye

©Eric Miller

Winnie waboshwa futsi ngemnyaka wa 1973 ngoba wahlangana nalomunye umuntfu lobekavaliwe, umtfwebuli Peter Magubane. Kudvonsa kwakhe tinyanga letilishumi nakubili bekatakutsatsa ejele labomake lelise Kroonstad, kepha watfola kutsi kuhlala kutsi kululanyana wase uyakhululwa ekucaleni kwenyanga yesitfupha.

Kwatsi nakuphela sikhatsi sakhe sekuvalwa etindzaweni ngemnyaka wa 1975 asizange siphindze sibuyiswe. Wachubeka wangenela kakhulu etintfweni Tebafundzi Base Soweto yekwenyuka kwa 1976. Wasita ngekucala Inhlangano Yebatali' baseSoweto waphindze wahambela labo bebaboshiwe nalabo bebalimele kulomzabalazo.

Nanobe Winnie asekela umcimbi wekenyuka, hulumende wamusebentisa njengemuntfu losolelwa labanye. Bamubopha basebamubamba tinyanga letisihlanu ngaphambi kwekumunika lenye indlela yekumuvala ngemnyaka wa 1977.

Wavalwa eBrandfort

Umnyaka wa 1977 nawo kwaba ngumnyaka lavalwa ngawo kulelidolobha letintfuli lase Brandfort lelise Free State. Ngulapho ke atohlala khona iminyaka lesiphohlongo letako. Bantfu baka Hulumende batjela takhamuti takulelidolobha kutsi Winnie abeyingoti nekutsi kumele bangamunaki ngayoyonkhe indlela.

Noma kunjalo, Winnie besekadziniwe ngekutsatsa tento tekugcugcutela ngetepolitiki waphindze wakhona kutfola ummango wabakuye. Ngesikhatsi alapho wacala likhishi lesuphu, kubutsisa kwengadze kulendzawo, indlela yetemphilo letfutfukako, indzawo yekunakekela, indzawo yekutfungela knaye nenhlangano yalabahluphekile kanye nalabancane labatsandza kugcekeza.

Translated by Phindile Malotana

Kungavumelani emkhatsini wa Winnie Mandela

Winnie wakhululwa ngemuva kwekuvalelwa kwakhe eBrandfort wavunyelwa kutsi abuyele ekhaya ngemnyaka wa 1986....more

Winnie Mandela

Winnie Madikizela-Mandela ukhunjulwa kahle ngekuba ngu "Make we Sive" Kanye nekuhlupheka lakutfola njengemfati wa Nelson Mandela ngesikhatsi...more