Tintfo Lotibonako kutsi Imbuti Ngenwe Tifo

©Alan R Walker
Ungakhona kuvikela kufa kwetimbuti ngekutsi usheshe ubone kutsi tihlaselwe kugula. Kumcoka kakhulu kutsi onkhe malanga uhlale ubheka umhlambi wakho. Buka tilwane letingajabulanga, letilele phansi, letitinwayako, letingadli noma letinganatsi noma leto letenta tintfo letingajwayelekanga. Ngekwenta njalo, utokhona kubona tifo.
Letinye tifo kumatima kutsi utibone ngoba tinetimphawu letifanako. Tifo tingabangwa ngemagciwane, emakhatane naletinye tintfo. Letimphawu letibaliwe tingasita kutsi ukhone kubona tifo tisengakahambi kakhulu emtimbeni. Nangebe khona lokusolako etimbutini takho, tsintsana nadokotela wetilwane.

Timphawu Letivamile Netifo

Kuma ngendlela lengakajwayeleki: Caprine Arthritis Encephalitis (CAE),
Kuphefumula ngendlela lengakajwayeleki: Acidosis, Nitrate/nitrite Poisoning, Tuberculosis (M. tuberculosis), Verminous Pneumonia (Dictyocaulus filaria), Anthrax, Contagious Caprine Pleuropneumonia, Melioidosis, Allergies/Insect stings, Bloat, Heartwater
Libisi lelingakajwayeleki: Mastitis, Caprine Arthritis Encephalitis (CAE), Enterotoxemia
Kungabi nengati leyanele: Coccidiosis, Barber pole worm, Blood Parasite –(Anaplasmosis), Lice, Fleas noma emakhatane, Caseous lymphadenitis, Tuberculosis (M. tuberculosis), Copper Deficiency, Babesiosis (Red Water), Flukes or Flatworms (Internal Parasite), Stomach ne Intestine Roundworms, Trypanosomiasis
Kungadli: Caseous lymphadenitis, Listeriosis, Mastitis, Pregnancy toxemia (ketosis), Urolithiasis (Water belly/cystitis), Pneumonia, Contagious Caprine Pleuropneumonia
Kunuka kabi: Footrot, Coccidiosis
kungaboni: Enterotoxemia, Coccidiosis (Internal Parasite), Polioencephalomalacia
Kucumba: Acidosis, Urea poisoning
Libisi lelinengati: Mastitis
Umcamo lonengati: Urolithiasis (Water Belly/cystitis), Babesiosis (red water)
Kuphela kwengati: Lice, Stomach ne Intestine Roundworms
Umsheko lonengati: Anthrax, Enterotoxemia, Coccidiosis (internal parasite), Nairobi Sheep Disease
Kuma kabi kwemhlatsi: Liver Fluke, (Barber pole worm), Parasitic gastroenteritis, Stomach ne Intestine Roundworms
Kungakhoni kukaka: Tapeworm, Milk Fever
Kulimala kwemtimba (face, shoulder, neck, eyes): fungus
Kukhwehlela noma kutsimula: Tuberculosis (M. tuberculosis), Verminous Pneumonia (Dictyocaulus filaria), Pneumonia, Contagious Caprine Pleuropneumonia, Melioidosis
Kuhlala njalo ingajabuli: Kucumba
Ikwetfu esikhumbeni: Mange (Sarcoptes, Demodatic ne Psoroptes)
Kuphela kwemanti emtimbeni: Coccidiosis, Acidosis, Barber pole worm, Peste Des Petits Ruminants
Kungajabuli: Listeriosis, Mastitis, Pregnancy toxemia (ketosis), Urolithiasis (Water Belly/cystitis), Encephalomalacia (PEM) /Polioencephalomalacia (PEM), Rabies, Pneumonia, Anthrax, Colibacillosis (Scours), Johne’s Disease, Melioidosis, Milk Fever, Enterotoxemia, Babesiosis (red water), Heartwater
Umsheko: Enterotoxemia, Coccidiosis, Chlamydial Abortion, Johne’s Disease (M. Paratuberculosis), Liver Fluke, (Barber pole worm)-Parasitic gastroenteritis, Tapeworm, Brucellosis, Acidosis, Stomach and Intestine Roundworms, Peste Des Petits Ruminants
Kukhipha tinyembeti emehlweni (Ocular discharge): Pinkeye, Verminous pneumonia (Dictyocaulus filaria), contagious Agalactia
Kushaywa siyeti: Insecticides (Aldrin, Endrin Chlordane ne Dieldrin)
Kuphuma kwentfo emadlebeni: Listeriosis
Kulimala kwesikhumba: Fungal Disease (Ringworm), Mange
Kuphuma kakhulu kwetindzendze: Listeriosis, Allergies/Insect Stings, Rabies
Umkhuhlane: Caseous lymphadenitis, Mastitis, Coccidiosis, Goat Pox, Hemorrhagic Septicaemia (P. multocida), Tuberculosis (M. tuberculosis), Pneumonia, Anthrax, contagious Agalactia, contagious Caprine Pleuropneumonia, Listeriosis, Melioidosis, Babesiosis (Red Water), Heartwater, Foot and Mouth Disease (FMD), Nairobi Sheep Disease
Emagwebu (Foaming from the mouth): Rabies, Bloat, contagious Caprine Pleuropneumonia
Kuhlafuna ematinyo: Coccidiosis
Kuphela kwetinwele: Mange (Sarcoptes, Demodatic and Psoroptes), Ringworm (Fungus)
Kushayisa inhloko: Enterotoxemia
Buhlungu etinyaweni: Footrot, Contagious Ecthyma
Buhlungu kwalapho kuphuma khona tinwele: Ringworm (Fungus)
Kuluma: Lice, Mange
kungahlaliseki: Footrot, Foot and Mouth Diseases Virus, Brucellosis
Kungabi nemdlandla: Barber pole worm, Mastitis, Acidosis, Urolithiasis (Water belly)
Kulala phansi/kungakhoni kuvuka: Grass Staggers, Pregnancy Toxemia, Enterotoxemia
Kungafuni kudla: Coccidiosis, Anthrax, Mastitis, Rabies, Contagious Agalactia, Johne’s Disease, Listeriosis, Melioidosis, Bloat, Encephalomalacia/Polioencephalomalacia (PEM), Urolithiasis (Water belly), Heartwater, Peste Des Petits Ruminants, Goat Pox
Kukhicita libisi lelincane: Barber pole worm, Footrot, Contagious Ecthyma, Coccidiosis, Caseous Lymphadenitis (CL), Copper deficiency, Johne’s Disease, Streptothricosis, Bloat, (Blood Parasite)-Anaplasmosis, Babesiosis (Red Water), Lice, Stomach ne Intestine Roundworms, Rabies, Rift Valley Fever
Kukhicita kancane: (Blood Parasite)-Anaplasmosis, Babesiosis (Red Water)
Tigadla: Mange
Kukhipha intfo lengafuneki: Verminous Pneumonia (Dictyocaulus filaria), Pneumonia, contagious Caprine Pleuropneumonia, Melioidosis, Nairobi Sheep Disease, Peste Des Petits Ruminants, Goat Pox
Kuvevetela: Grass Staggers
Kuba buhlungu nasincama: Urolithiasis (Water belly)
Kukhipha emafinyila langekho kahle: Barber pole worm
Kuchwala: Listeriosis
Kungakhuli ngendlela lefanele: Coccidiosis, Barber pole worm, Soremouth, Babesiosis (Red Water), Flukes or flatworms (internal parasite), Lice, stomach and intestine Roundworms
Emehlo labovu: Pink Eye
Kuba netinwele letingekho kahle: Coccidiosis, Baber pole worm, Liver Fluke, Copper deficiency, Johne’s Disease, Scrapie, Goat Pox
Ematse: Rabies, Encephalomalacia/Polioencephalomalacia (PEM), Listeriosis
Tilondza emlonyeni: Contagious Ecthyma (Soremouth), Foot and Mouth Disease (FMD), Peste Des Petits Ruminants, Goat Pox
Kuluma kakhulu: Mange
Tilondza etinyaweni (toes): Foot and Mouth Disease (FMD)
Kuba buhlungu kwendunu: Anthrax
Kuba buhlungu kwetibu: Anthrax
Tilondza (Emehlweni): Contagious Ecthyma (Soremouth)
Tilondza (emasendze): Contagious Ecthyma (Soremouth)
Tilondza (Vulva): Contagious Ecthyma (Soremouth)
Tilondza ngaphansi kwemehlo: Rift Valley Fever
Tilondza elilwimini: Rift Valley Fever
Tilondza (emadlebeni): Contagious Ecthyma (Soremouth)
Kuchama kandzima: Urolithiasis (Water belly)
Sisu lesikhulu: Liver Fluke
Kuba buhlungu kwematsambo: Brucellosis, Contagious Agalactia, Caprine Arthritis Encephalitis Syndrome
Kuvuvuka emasendze: Brucellosis
Kuhamba kabuhlungu: Urea poisoning, Copper deficiency, Enterotoxemia, Scrapie
Kuvuvuka emabele: Mastitis, contagious Agalactia
Kulimala lokungabonakali (ngekhatsi etisinini): Peste Des Petits Ruminants
Kuphuma kwemanti esibumbwini: Mastitis
Kuhlanta: Milk Fever
Kwehla emtimbeni/kungadli: Footrot, Caseous lymphadenitis, Stomach and Intestine Roundworms, Johne’s Disease (M. Paratuberculosis), Tuberculosis (M. tuberculosis), Copper deficiency, Streptothricosis, Barber pole worm, Coccidiosis (Internal parasite), Trypanosomiasis, Caprine Arthritis Encephalitis Syndrome
Tibungu: Barber pole worm, Flukes or Flatworms (internal parasite), Stomach ne Intestine roundworms, Ringworm, Tapeworm

Translated by Thandokuhle Motha