Amatshwayo Wamalwelwe Eembuzini

©Alan R Walker
Ukufa okunengi kweenlwane kungakhandelekalokha amatjhwayo abonwe msinya. Kuqakathekile bona utjheje umhlambi wakho malanga woke. Tjheja lokha zigandeleleke ngokomkhumbulo, zilele phasi, zizinghwaya, zingadli nanyana zingaseli amanzi nanyana ziziphatha ngendlela engakajwayeleki njengokuqhula ngehloko izitho zazo. Ngokwenza njalo uzokurhona ukubona lokha zibanjwe malwelwe ngamatjhwayo la.
Amanye amalwelwe kubudisi kobana uwabone ngombana amanengi anamatjhwayo afanako.
Amalwelwe angabangwa zimilwana, umulwana kanye namaparasayidi nezinye izinto ezingathathelaniko. Amatjhwayo wamalwelwe abalwe ngaphezulu angarhelebha ukobana amalwelwe abonwe msinya. Nange usola bona kunamalwelwe ancamileko ngembuzakho, kuncono ukuthinta udorhodere wakho weenlwane.

Amalwelwe Ajwayelekileko Nenzekako

Umzimba ongakajami ngendlela ejayelekileko: Caprine Arthritis Encephalitis (CAE),
Ukungaphefumuli ngendlela ejayelekileko: I-Acidosis, Nitrate/nitrite Poisoning, Tuberculosis (M. tuberculosis), Verminous Pneumonia (Dictyocaulus filaria), Anthrax, Contagious Caprine Pleuropneumonia, Melioidosis, Allergies/Insect stings, Bloat, Heartwater
Ibisi elingakajayeleki: I-Mastitis, Caprine Arthritis Encephalitis (CAE), Enterotoxemia
I- Anaemia: Coccidiosis, Barber pole worm, Blood Parasite – (Anaplasmosis), Intwala, Fleas nanyana Ticks imikhaza, caseous lymphadenitis, Tuberculosis (M. tuberculosis), ukutlhogeka kwekhopha/ Copper Deficiency, Babesiosis (Red Water), Flukes or Flatworms (Internal Parasite), Stomach and Intestine Roundworms, Trypanosomiasis
I-Anorexia: Caseous lymphadenitis, Listeriosis, Mastitis, Pregnancy toxemia (ketosis), Urolithiasis (amanzi emathunjini /cystitis), Pneumonia, Caprine Pleuropneumonia ethelelanako
Unmake mamba: Footrot, Coccidiosis
Ukuphophala: Enterotoxemia, Coccidiosis (iparasayidi yangaphakathi), Polioencephalomalacia
Ukuqurhelana: Acidosis, Urea poisoning
Igazi ebisini: Mastitis
Igazi emhlambulukweni: Urolithiasis (Water Belly/cystitis), Babesiosis (red water)
Ukulahlekelwa ligazi: Lice, Stomach and Intestine Roundworms
Umthululo onengazi: Anthrax, Enterotoxemia, Coccidiosis (iparasayidi yangaphakathi), Nairobi Sheep Disease
I-Bottle Jaw ( amanzi emphinjeni wembuzi): Liver Fluke, (Barber pole worm), Parasitic gastroenteritis, Stomach kanye ne- Intestine Roundworms
Ukubhinjidelwa: Tapeworm, Milk Fever
Circular Lesions (ubuso, amahlombe, intamo, amehlo): (Ikowani)
Ukukhohlela kanye nokuthimula: Tuberculosis (M. tuberculosis), Verminous Pneumonia (Dictyocaulus filaria), Pneumonia, Contagious Caprine Pleuropneumonia, Melioidosis
Ukuhlale ubluya: Ukubhinjidelwa
Ikwethu yeskhumba:
Mange (Sarcoptes, Demodatic and Psoroptes)
Ukuphelelwa mamanzi: Coccidiosis, Acidosis, Barber pole worm, Peste Des Petits Ruminants
Ukugandeleleka ngokomkhumbulo: Listeriosis, Mastitis, Pregnancy toxemia (ketosis), Urolithiasis (Water Belly/cystitis), Encephalomalacia (PEM) /Polioencephalomalacia (PEM), amarabi, Pneumonia, Anthrax, Colibacillosis (Scours), Johne’s Disease, Melioidosis, Milk Fever, Enterotoxemia, Babesiosis (amanzi abomvu), Heartwater
Ukuthulula: Enterotoxemia, Coccidiosis, Chlamydial Abortion, Johne’s Disease (M. Paratuberculosis), Liver Fluke, (Barber pole worm)-Parasitic gastroenteritis, Tapeworm, Brucellosis, Acidosis, Stomach kanye ne-Intestine Roundworms, Peste Des Petits Ruminants
Ubomvu obuphuma emehlweni (Ocular discharge): Pinkeye, Verminous pneumonia (Dictyocaulus filaria), contagious Agalactia
Isiyezi: Iinunwanana (Aldrin, Endrin Chlordane kanye ne-Dieldrin)
Iindlebe ezilengako: Listeriosis
Amapetjhi omileko esikhunjeni: Fungal Disease (Ringworm), Mange
Amathe amanengi: Listeriosis, Allergies/Insect Stings, Rabies
Umgomani: Caseous lymphadenitis, Mastitis, Coccidiosis, Goat Pox, Hemorrhagic Septicaemia (P. multocida), Tuberculosis (M. tuberculosis), Pneumonia, Anthrax, Agalactia ethathelanako Caprine Pleuropneumonia ethathelanako, Listeriosis, Melioidosis, Babesiosis (amanzi abomvu) Heartwater, Foot and Mouth Disease (FMD), Nairobi Sheep Disease
Frothing (ukuphuma amagwebu ngomlomo ): Rabies, Bloat, contagious Caprine Pleuropneumonia
Ukupupura amazinyo: Coccidiosis
Ukulahlekelwa zinhluthu: Mange (Sarcoptes, Demodatic and Psoroptes), Ringworm (Fungus)
Ukuqindezela ihloko: Enterotoxemia
Ukuvuvuka hlangana nemino: Footrot, Contagious Ecthyma
Ukuvuvuka kwalapha kuvela khona iinhluthu: Ringworm (Fungus)
Ukulunyelwa: Umkhaza, Mange
I-lameness: Footrot, Foot and Mouth Diseases Virus, Brucellosis
Ukuba buthaka: Barber pole worm, Mastitis, Acidosis, Urolithiasis (Amanzi emathunjini)
Ilala phasi /ibhalelwe kusikima: Grass Staggers, ukumithaToxemia, Enterotoxemia
Ukungarhaleli ukudla: Coccidiosis, Anthrax, Mastitis, Rabies, Contagious Agalactia, Johne’s Disease, Listeriosis, Melioidosis, Bloat, Encephalomalacia/Polioencephalomalacia (PEM), Urolithiasis (Amanzi emathunjini), Heartwater, Peste Des Petits Ruminants, Goat Pox
Umkhiqizo ophasi webisi: Barber pole worm, Footrot, Contagious Ecthyma, Coccidiosis, Caseous Lymphadenitis (CL), Copper deficiency, Johne’s Disease, Streptothricosis, Bloat, (Blood Parasite)-Anaplasmosis, Babesiosis (Red Water), Lice, Stomach and Intestine Roundworms, Rabies, Rift Valley Fever
Umkhiqizo ophasi: (Blood Parasite)-Anaplasmosis, Babesiosis (amanzi abomvu)
Iziqa: Mange
Ukuphuma amathimila eempumulweni: Verminous Pneumonia (Dictyocaulus filaria), Pneumonia, contagious Caprine Pleuropneumonia, Melioidosis, Nairobi Sheep Disease, Peste Des Petits Ruminants, Goat Pox
Ukuthukwa /ukuvevezela: Grass Staggers
Ukuthunda kabuhlungu: Urolithiasis (amanzi amathunzini)

Amathimila asehla: Barber pole worm
Ukufa ihlangothi nanyana ukurholophala: Listeriosis
Ukukhula kabuthaka: Coccidiosis, Barber pole worm, Soremouth, Babesiosis (Red Water), Flukes or flatworms (internal parasite), Lice, stomach and intestine Roundworms
Amehlo abomvu: Pink Eye
Iinkhumba ezimakghwakghwa nanyana ezifipheleko: Coccidiosis, Baber pole worm, Liver Fluke, Copper deficiency, Johne’s Disease, Scrapie, Goat Pox
Ukuyatha: Rabies, Encephalomalacia/ Polioencephalomalacia (PEM), Listeriosis
Iinlonda eduze komlomo: Contagious Ecthyma (Soremouth), Foot and Mouth Disease (FMD), Peste Des Petits Ruminants, Goat Pox
Amatjhatjhaza (Emzimbeni): Mange, Goat Pox
Ukulunyelwa khulu: Mange
Itjhatjhazi encani (eminweni): Foot and Mouth Disease (FMD)
Isdunu esibuhlungu: Anthrax
Ukubaba kwesitho sangaphasi: Anthrax
Iinlonda (Emehlweni): Contagious Ecthyma (umlomo obuhlungu)
Iinonda (esdunwini): Contagious Ecthyma (umlomo obuhlungu)
Iinlonda (esithweni sangaphasi): Contagious Ecthyma (umlomo obuhlungu)
Imihlathi ebuhlungu: Rift Valley Fever
Iinlonda elimini: Rift Valley Fever
Iinlonda (Endlebeni): Contagious Ecthyma (umlomo obuhlungu )
Ukubhalelwa kuthunda: Urolithiasis (Water belly)
Ukuvuvuka kwamathumbu/iHayi evuvukileko: Liver Fluke
Amajoyini avuvukileko: Brucellosis, Contagious Agalactia, Caprine Arthritis Encephalitis Syndrome
Amasende avuvukileko: Brucellosis
Ukuthuthumela: Urea poisoning, copper deficiency, Enterotoxemia, Scrapie
Ukuvuvuka kwamabele: Mastitis, contagious Agalactia
(Iinlonda ngaphasi phakathi emlonyeni ensinini phakathi komlomo): Peste Des Petits Ruminants
Umbovu obungakajwayeleki esithweni sangasese: Mastitis
Ukuhlanza: Milk Fever
Ukonda/Ukungadli: Footrot, Caseous lymphadenitis, Stomach and Intestine Roundworms, Johne’s disease (M. Paratuberculosis), Tuberculosis (M. tuberculosis), Copper deficiency, Streptothricosis, Barber pole worm, Coccidiosis (amapharasayi angaphakathi), Trypanosomiasis, Caprine Arthritis Encephalitis Syndrome
Iimbungu: Barber pole worm, Flukes nanyana ama-Flatworms (internal parasite), kanye nama-roundworms asemathunini, Ringworm, Tapeworm

Translated by Lizzy Shongwe