Lebopo La Bohlabela Le Swaregile
Mafelelong a millennium ya mathomo ya nako ya go swana, East Coast ya Bogare bja Afrika e swaregile. Bašomi ba go thala ba Arab le Asian ba hwediše sehla sa diphefo tša kgwebo, tšeo di kgontšhago go thala godimo le tlase ga lebopo la Afrika fao ba tlošitšego matlalo a diphoofolo, gauta le aebori go tšwa go badudi.
Mafelelong diteišene tša kgwebo tše mmalwa di ile tša tšweletšwa mo mafelong a go swana le Zanzibar, Mogadishu, Madagascar le kilwa, go hloma kgwebo ya marine ye fetilego maeto a Europe a kutollo ka mengwaga ye 500. Seteišene sa kgwebišano ya Afrika e be e le Sofala, e kgauswi le toropokgolo ya sebjale ya Beira, mo Mozambique.
Ka fao, dihlopha tša bahlokomeli tša Afrika go tšwa bokagare ba tla swara dithoto tša kgwebo go ya lebopong la lewatle, moo e tla fetolelanwago bjalo ka galase, dikgopa tša cowrie shells le diripana tša porseleine go tšwa go Bohlabela bja kgole.
Tlhabologo Ya Mapungubwe
Ka ge selete sa Limpopo se be se na le dipeelopele tše phetšego gabotse tša ditlou tša naga tša aebori gammogo le alluvial nuggets ya gauta ka mo dinokeng, ditšhaba tše mmalwa mo seleteng di ile tša atlega kudu. Ga nnyane, ga nnyane batsebakgwebo ba ile ba thoma go hlabolla mahumo le maemo a godimo. Ka mahlatse, ka nako yeo, boso bo be bo le botho; kgato ya go tšweletša le go hlokomela ditšhabale tša mebušo di be di matlafaditšwe ka mabu wo botse le mehlape ye mentši.
Sentara ya Mercantile ye tumilego, setšo sa Iron Age se be se filwe dikilometara tše makgolo go ya Leboa-Bodikela bja Kruger National Park, kgauswi le hlakano ya Limpopo le dinoka tša Shashe. Ka 1200, ditšhaba tše di be di hlabologilwe di swana le mmušo wo kgethilego, o khuetša dikwere tšavdikhilometara tše makgolo a mmalwa, yeo bjale e lego selete sa ka gare ga mellwane ya Botswana, Zimbabwe le Afrika Borwa.
Lehono e tsebjago bjalo ka Sefoka sa Mapungubwe sa tlhabologo, motsemošate o agilwe tikologong ya folete ya godimo ga mmoto ka lehlakoreng la borwa bja Noka ya Limpopo. Ka kopanong la mmoto go be go dula bathekgi ba ba bannyane ba kgoši. Mo maoto a mmoto go be go dula badudi ba mmalwa, bao ba bego ba no lebelela kgoši ya bona ye e kgethegilego.
Tše Fetilego tša Mapungubwe
Mengwaga ye 100, batho bao ba dulago kgauswi le mmoto wa Sefoka sa Mapungubwe ba ile ba atlega. Go tloga fao, ka pejana, tlhabologo e ile ya phuhlama. Ga go bonagala gore mmoto o ile wa tsenwa ke mašole a ka ntle ga naga, eupša phetogo ya boso le komelelo e ka be e gapeleditše batho gore ba tšwele pele. Go sa le bjalo, magareng a 1290, Sefoka sa Mapungubwe se ile sa lahlwa. Ditšhaba tša Afrika tšeo di be di dula mo lefelong leo, di akanyile gore mmoto ke seila.
Go be go thwe ke ntlo ya badimo e bile motho yo a ka lekago go namela godimo ga mmoto o tla be a roga. Ka fao, Sefoka sa Mapungubwe se ile sa tlogelwa gomme kanegelo ya batho ba yona e dula e sa makatša mengwaga ye 700. E be e le fela ka 1940 ge balemi bja bathobašweu ba mo lefelong leo ba kwele ka mmoto wo lahlilwego, ba be ba sa tshwenyega ka ditumela-khwele, ba no namela ka mothoko.
Ba ile ba lemoga mabitla a mmalwa a bogošing mo godimo ga mmoto, go tlalaletša ka dithoto tša gauta, bokgabišo bja bona bja mengwaga ye 70 bo sa tšwela pele le bjale.
Dimakatšo Tša Mapungubwe
Nako Ya Moswananoši Ya Afrika
