Bolwetši bja Newcastle

©Roger De la Harpe
Bolwetši bja Newcastle ke bjo bo ngwe bja diruiwa tša maphego bjo bo šoro kudu lefaseng ka bophara. Ka lebaka la gore ga go na kalafi, kgononelo tša go wag a bolwetši e swanetše go begwa ka pela ka moo go kgonegago go motegeniki wa maphelo a diphoofolo goba ngaka ya diphoofolo ya naga, ye e tlago go thuša go tšwalela bolwetši.
Go wa go ka fapana go tloga go ye bonolo go ya go šoro, ka bošoro go ya ka se hlolago kgatelelo ya bolwetši, maatla a kgatelelo, tšhireletšo ya dinonyana kgahlanong le kgatelelo le mengwaga ya dinonyana tše di nago le phetetšo. Dikgogo le kalakune di lego kotsing ya go feta maganse le mapidipidi, le gee le gore ditswala tša diruiwa tša maphego tša setlogo tše dingwe go bonala di na le fetetšo ya tlase ge di le maemong a lokilego.
Twatši e fetetšago kudu. E ka phatlalatšwa ka marothodi a dinonyana tše nago le phetetšo, le dinonyana tše phetšego tša fetetšwa ge di ja dijo goba di enwa meetse ao a tšhilafaditšwego ke marothodi; goba e ka ba ya go sepela ka moya gomme ya phatlalala ka diphahla tša nko. E ka phatlalatšwa ka tsamaišong ya dinonyana, batho bao le diaparo tša bona, didirišwa le ditšweletšwa tša diruiwa tša maphego.

Tšeo di Swanetšego go Elwa Hloko

Mathata ka Bolwetši bja Newcastle bjo ke gore ga go na le dika tše itšego, seo se ka hlolago bolwetši bjo gantši bo gakantšhwang le malwetši a mangwe. Dinonyana, ka kakaretšo, di ka ba di fokola, di tibilego, go hloka maatla le kgatelelo, eupša go ka diragala gore go sa ba le dika tša mahu a go fetela ka ntle le legu la ka bjako. Mofofa a dinonyana a ka ba a kumuga gomme di ka ba di ja ga nnyane go feta ka mehla. Ka dilaga, go ka ba le go ya fase go tšweletšo ya mae le boleng bja mae, le go ba bonolo ga dikgapetla goba go sa bopege ga botse ga dikgapetla goba dikgapetla le bošweu go ba meetsana.
Dika tše dingwe di tla laolwa ke karolo ya mmele yeo e fetelwetšego. Bo meetsana, botala goba go tšhologa ga bošweu e ka taetšo ya gore mala a amegile. Maswao a gore mašoba a dinko a amegile a akaretša go hema ka thata le ka lebelo, go gohlola, go hemela godimo, go ethimola goba go hemela tlase ga boima. Bothata bja dinko, goba hlogo le yona e ruruge. Dika tša go tšhogatšhoga di ka akaretša go tšhikinyega ga mešifa, go ruruga ga mešifa, mathata a go sepela le goba ka botlalo goba seripa sa morepho. Hlogo ya nonyana e ka fetoga goba go swarwa gareng ga maoto gomme nonyana e ka sepela ka dinkgokolo.
Ge o dira diteko ka morago ga lehu, go ba gona ga bolwetši go ka laetšwa ke:
  • go tšwa madi ka mpeng le leleng,
  • mabala a makhubedu mo makhureng go potologa pelo goba maleng,
  • diteng tša meetsana godimo ga dinko le disaenase
  • mogolo o ka ba khubedu goba go bontšha mabala tše khubedu tše nnyane mathokong

Kalafo

Ka ge e le gore ga go na kalafi, dinonyana tša go hlaka ka Bolwetši bjaj Newcastle di swanetše go fedišwa. Fela ge a tsebišitšwe, motegeniki wa maphelo a diphoofolo goba ngaka ya diphoofolo e tla thuša go laola le go thibela bolwetši go tšwa go phatlalala ka magatoa ao a akaretšago tirišo ya tswalelelo, moento wa tšhoganetšo, go tloša phetetšo le go fiša ditšuwane le dikgogo tše di hwilego.
Tsela ye kaone ya go thibela bolwetši ke ya magato a moento le hlokomelo ya tlhago ye botse. Fela gopola gore dinonyana fela tše di swanetšego go hlabelwa moento ke tše phelago ga botse. (Bala go feta ka hlokomelo ya tlhago (biosecurity) le thibelo ya malwetši.)

Translated by Lawrence Ndou