I-Newcastle Disease

©Roger De la Harpe
Ubulwelwe be-Newcastle Disease ngobunye bamalwelwe wenkukhu ephasini loke zombelele.Ngoba akunapengu, lokha nakusolelwa bona bungaqubuka kufanele kubikwe masinya ngendlela akungakghonwa ngayo kudorhodere wenlwana, uzokurhelebha ukulapha ubulwelwobu.
Ukuqubuka kungadlulana, kungaba phakathi naphakathi nanyana kube kumbi khulu kuye ngonobangela wobulwelwobo, namandla wabo, iinyoni zikghona ukuzivikela ebulwelwenobo kanye nebudaleni bawo.Iinkukhu kanye-namatarantara ngizo ezivamise ukubanjwa malwelwe la kunamadada, lokha iinkukhu ezifuywa ekhaya zibonakala ziqinile begodu zisebujameni obuhle.
I-virus le ithelelana khulu.Ingakghatjheka ngamakaka wenkukhu zinayo,lokha unenyoni ezinepilo ezibanjwabulwelobu lokha nazidla ukudla,namkhana zisela amanzi anobulwelwelobu obungene ngombana amanzi lawo angenwe makaka ,namkhana lokha nabuphaphe ngomoya bangena kiwo.Bungakghatjheka godu lokha iinyoni zikhambakham ba ,nababantu kanye nezambatho zabo,iinsetjenziswa kanye nomkhiqizo wenkukhu.

Ungafuna ini

Imiraro ngobulwelwe be-Newcastle kokobana bulwelwe obunganawo amatjhwayo athize, ekurholela ekutheni ubulwelwobu bufaniswe namanye amalwelwe .Iinyoni, ngokwesdalo, zingabasbaga, zibonakale zidiniwe begodu zigandeleleke ngokomkhumbulo, kodwana akekho amatjhwayo wabo ubulwelobu abonakalako ngaphandle kokobana zivele zizifele. Amasiba wenkukhu angaphuma, begodu zidle kancani kunokujwayelekileko .Lezi ezibekelako zingathoma ukubekela amaqanda amancani, nekhwalithi yawo ibephasi, namaqephe wazo athambe.
Amanye amatjhwayo aya ngokobana ngiliphi ilunga lomzimba elibanjwe bolwelobo Amarhudo amamanzi ,ahlaza,nanyana amhlophe angaba litjhwayo lokobana amathumbu abanjwe bulwelobu.
Amatjhwayo wokobana amalunga wenyonezi wokuphefumula angenwe bulwelobu kubalwa ukuphefumula kabuhlungu ,ukukhohlela ,ukuphelelwa mumoya kanye nokuthimula.Ama-sinus nanyana ihloko yazo ingavuvuka.
Amanye amatjhwayo kubalwa ukubhalelwa ukukhamba ,kanye nokuqhaqhazela .Ihloko yenyoni ingajika nanyana ziyifake hlangana nemilenze ikukhu leyo ikhambe ngokuzombeleza.
Lokha nakwenziwa i- post mortem, ubulwelobu bungabonakala ngamatjhwayo naka
  • bleeding in the stomach and gut,
  • ukopha emathunjini
  • amatjhatjhani amancani abovu ,azombeleze ihliziyo kanye namathumbi
  • amanzana empumulweni
  • iphayiphi lomoya lingaba bovu nanyana litjengise amatjhatjhani abovu 6amanacani ngaphakathi

Ukulatjhwa Kwaso

Njengombana ingekho ipengu yokubelapha, iinyoni eziphethwe bulwelobu be- Newcastle kufanele zibulawe, uDokgodere wenlwana angakurhelebha ukubulawula nokubukhandela ekukghatjhekeni ngendlela zokubulawula ezifaka hlangana ukuzihlukanisa, nokuzigomela amalwelwe msinya ukubulala amagciwani ukutjhisa amakaka wenkukhu kanye nokutjhisa iinkukhu ezifileko.
Indlela enqono yokukhandela amalwelwe kukobana izigomele amalwelwe kanye nokusebenzisa iindlela ze- biosecurity. Nanyana kunjalo khumbula bona kufanele ugome iinyoni ezingaguliko kwaphela. (Funda ngokuzeleko ngendlela ezihle ze- biosecurity nokukhandelwa kwamalwelwe.

Translated by Busisiwe Skhosana