Ina vhulapfu ha 800 uya kha 1000 mm, ndi tshone tshipuka tshihulwane kha dza lushaka lwa hadzo. I lemela 2.5 uya kha 4.2 kg. Mutshila wayo ndi 300-410 mm vhulapfu. Mukumba wa hone u ya fana woṱhe nga muvhala ndi buraweni yo dombilela ya sa dombilele kha tshifhaṱuwo. Muvhili wayo ndi mupfufhi, mutshila wayo wo kuvhatedzwa nga mavhudzi ane avha uri o ita ḓaka. Nḓevhe dzo nambatelana na ṱhoho. Dza vha na dethele ḽihulwane ḽi re na misipha yo khwaṱhaho.
Maluvhi ayo mahulwane o ṱanganiswa na u kona upfa hu hulwane. Na misipha ine ya kona u langa maṋala ayo a phanḓa. Hezwi zwithu zwoṱhe zwi I thusa kha u kona uḓi vhulayela zwiḽiwa na zwine zwa konḓa u wanala. Maṋo ayo aya I tendela na u ḽa khovhe ya shell. Ndi yone phukha ya maḓni ine milenzhe yayo ayo ngo farana ine iya kona na u kanda zwithu zwine zwa vha zwitete. zwi ita uri magannḓisi a hone asa vhonale.
Tsha tshisadzi tshi beba vhana vhavhili nga luthihi, na vhane vha fhira vhavhili vha ya bebiwa nga khalanwaha. Vhana vha thoma uḽa vha na ṅwedzi muthihi, nḓevhe na maṱo zwi vulea nga murahu ha maḓuvha a 10. Ahu ḓivhei zwithu zwinzhi nga ha mafhungo atsho a nzeo,fhedzi hupfi dzi ya kona u beba luvhili kha ṅwaha, luthihi vhukati ha khalanwaha yo omaho na luthihi nga tshifhinga tsha dzi mvula.
Dza tsadzi dzi ya lugisa tshiṱaha tsha mahatsi mulindini, arali hu sina milindi vhana vha ya alusiwa kha tshitaha tsha Reeds, mahatsi na zwitanda. Yo no vhuya ya beba na vhana vhararu. Tshinwe tshifhinga ya vhuvhili khulwane I ya fhelekedza muṱa. Vhana vhaṱuku vha ya fhiwa zwiḽiwa ubva hafho vha kona u ṱuwa he vha bebelwa hone nga murahu ha miṅwedzi miṱuku.
Dzi funesa u dzula dzi dzoṱhe kha nḓowelo na hone dzi tshimbila vhusiku, Mash mangoose iya vhonalesa kha nḓowelo yayo nahone I tevhela nḓila yo no tshimbilea yo khuriwaho. Mulila wa hone uyela mulamboni kana tsini na mativha. Dzi dzumbana nga mahatsi malapfu madenya, uri dzi kone u fara tshiṋoni, ilala nga muṱana wayo ya vhonala unga I khou ora ḓuvha.
Kuedelele hokwu ku ita muvhala wayo wa piki ure kha marahu utou humbulelea uri ndi yone I tshi khou thoma uvhonal a zwo i tingeledzaho zwine zwa vha mamvele, hezwi zwithu zwiitela u vhidza zwiṋoni uri zwi kone u tevhela zwa ḓa kha tshiraho zwa tshomba ndi hafho Mangoose I tshi kona u panya tshiṋoni, musi tsho ṱangana na vhuthada ha u tshuwiswa, tshi ya vhomba zwiṱuku, zwine zwa tevhela nga u vhomba nga ipfi ḽidenya, musi yo hakedzwa kana ina mutsiko, iya bvisa luḓi lwa buraweni kha tshirahu. Tshi na munwe mutzhemo muhulu tsha vula mulomo musi tsho takala. zwi vhonalesa zwi zwoṱhe fhethu hunzhi. Dzi ya ḓi langa, vhuḓilangi ha hone huno bva kha nḓowelo.