Nga nnda ha uri ina pfushi na u fha maanda, mutoli wo divhiwa ubva tsha minwahani ya kale kale nga u kona hayo u lafha antimicrobial na antibacterial. Yo vha i tshi shumiswa nga vha Greek, Roman, Egyptian na Chinese vhane vha lafha vha tshi khou lafha malwadze ane anga gastric ulcers ya dovha hafhu ya shuma sa mushonga wa earaches, sore throat na tshihotola, ngeno kha la India, yo vha i tshi shuma u lafha lito lo kavhiwaho.
Mutoli uya lafha wo kavhiwa nga zwitshili na u kona u fhodza zwilonda, ho katelwa na u fhiswa na musi wo lunwa nga zwilumi na dzi boil. Wa dola mutoli uya kona u fhodza na tshilonda, tshine tsha khou hana u fhola nga antibiotics na antiseptics. Uvha hone ha mutoli zwiita uri tshilonda tshidzule tsho thaba na u vulea ha lukanda. Dzinwe dza dzi ngudo dzo sumbedza mutoli u tshi kona na u lafha u thoma ha vhulwadze ha cancer.
Mutoli une wa vha wa maimo a nntha uya kona vhukuma u lafha zwitshili zwine zwa vha zwi tshi khou vhea vhutshilo ha vhathu khomboni. Naho zwo ralo zwithu zwa antimicrobial zwi ya fhambana zwi tshiitwa nga tshiko tsha nectar. Mutoli une wa tea u shuma kha u lafha u fanela u vha wo vhewa, u songo tou fhisiwa. Minwe ya mitoli u fana na Manuka unga rengiswa u tshi khou tou rengiswa lwa u lafha nga mulandu wa tshiko tsha zwimela zwine zwa vha nga ngomu, zwine zwa ita uri ivhe yo khethea.
Mutoli wa Manuka
Ivha hone kha tshaka dza mitoli zwi vha zwi tshi khou itwa nga zwibveledzwa zwa enzymatic ya hydrogen peroxide, antiseptic ine ya vha vhukati. Dzi tsedzuluso dzo itwaho New Zealand University ya Waikato zwo tumbulwaho nga 1981 zwauri mutoli wa Manuka una enzymes nnzhi u fhira mutoli wo dowelayaho. Ndi hei enzymes ine ya sika hydrogen peroxide ya mupo. Zwa maanda a antibacterial zwa Manuka zwibvisela khagala sa UMF - Unique Manuka Factor – zwi ya amba uri iya kona u lafha.Manuka ivha ina Staphylococcus aureus ya thusa na u lafha kha nyimele ya acne na irritable bowel syndrome kha acid reflux na masole a muvhili a sa tsha shumaho zwavhudi.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe