U Vheula Mbudzi dza Angora

©Mohair South Africa

Dzi nga vheulwa nga murahu ha minwedzi ya rathi. Zwine zwa vha zwi hone zwi ya bva kha minwaha ya mbudzi-ubva kha 500 g ubva kha vhana u swika kha 2 kg kha khulwane. Zwi vhidziwa upfi mohair, hu sini Angora. Angora ibva kha mivhuḓa ya Angora.
Nḓivho khulwane nga kuvheulele:
Mbudzi ine ya vha yo kuna zwi ya leluwa u i vheula u fhira ine ya vha na mashika.
Mbudzi i fanela uvha yo oma.
U tou gera zwi khwine u fhira u vheula, nga maanḓa kha muthu ane akhou guda.
A u fanela u khatha fhethu huthihi luvhili, tenda u lapfa ha hone hu tshi vha hu ha vhuḓi.
Arali ya sa dzulela u geriwa, dzi nga ḓalelwa nga zwilumi na malwadze. Mavhudzi mahulwane aya ita na uri isa vhone zwavhuḓi na u tshimbila zwavhuḓi zwine zwa nga thivhela mbudzi kha uḽa na unwa. Zwi nga thivhela na vhana kha u mama.

Kufarelele kwa Mbudzi dza Angora

©Marinda Louw

Musi u tshi khou vheula. Dzi fanela u fariwa nga muthu ane avha na mbilu ndapfu dza tendelwa u ita zwithu zwadzo zwa mvelo- u ṱoḓa u ḓivha na u thanya. Hezwi withu zwi ya dzi fha mutsiko nahone u sa dzi fara zwavhuḓi azwi faneli u itwa dzi nga gudiswa u ima zwi tshi khou bva kha minwaha ya dzo fhedzi adzi faneli u hwaliwa nga milenzhe. Nahone adzi geriwi nga muḓagasi. Dzi fanela u tikiwa nga milenzhe.
U fanela u thoma u gera ubva murahu u tshi ya nnṱha. Zwi itwa zwavhuḓi wo dzika u tshi tou vha tsini na lukanda lwadzo.

Mishonga yo no Shuma musi hu tshi khou Vheulwa

U thivhela u phaḓalala ha malwadze musi hu tshi khou vheulwa ndi zwa ndeme vhukuma. Zwishumiswa zwa u vheula zwa zwanḓa kana mutshini zwi ya ḓisa malwadze nga ngomu kha danga, zwine zwa amba uri hu fanela u shumiswa mishonga ine yavha ya vhukuma. U fanela u thoma nga u vheula vhana u shavhisa uri malwadze anga bva kha khulwane atshi ya kha ṱhukhu. Musi u sa thu thoma u vheula zwishumiswa zwi fanela uvha zwo kuna. Nga murahu ha musi u tshi fhedza u vheula, dzoṱhe dzi fanela u vhewa nga nḓila, dza bviswa tsini na zwishumiswa zwa vheula nga u ṱavhanya. Zwishumiswa zwi fanela u shelwa mishonga tshifhinga tshoṱhe. U thivhela u phaḓalala ha malwadze.
Arali zwa u muvheuli a swika he a gera ṋama ya mbudzi, mugeri u fanela u ṱavhanya a tshitsha zwiambaro zwawe. Na hune ha vha hu tshi khou gerelwa hone hu fanela u kulimagiwa ha shelwa mishonga. Dzine dza vha dzo fa adzi faneli u gerwa na dzinwe na dzine dza khou vhaisala adzi faneli u dzula na dzinwe. Lukanda na mukumba azwi faneli u lafhiwa, u omiswa fhethu ha u vheulela.
U vheulwa zwiitwa nga muḓivhi. Wa zwiita mafhungo a uri zwa u vheula zwo lafhiwa nga mapfura ahone. Mbudzi dzi fanela u wana zwiḽiwa na maḓi dzi tshi tou fhedza u vheulwa. U songo tenda dzi tshi dzula ḓuvhani kana phephoni dzi tshi fhedza u vheulwa. U fanela u zwiita mafhungo uri dzina vhudzulo na zwiḽiwa zwine zwa vha na maanḓa.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe