U Kona u Talusa African Wild Cat

©Robert Hofmeyr

African Wild Cat (Felis silvestris lybica) ndi tsha mvelo tsha Afrika na vhadzimu vha zwiṋoni zwa hayani. Wo dzi sedza unga vhona unga ndi zwiṋoni zwa hayani, dzina milenzhe milapfu ine ya dzi tendela uri i dzule yo tou tumba.
Dzi na mukumba wo no nga mavu wa buraweni ine ya nga i khou tsuka, i ya wanala kha vhupo vhune hanga ho thaba na dzine dza vha na mivhala yo thanyaho dzi ne dza wanala ho omaho, dzi ya vha na mavhala o itaho mbalelo. Dza vha na muvhala mutshena kha mukulo, kha thumbu na kha milenzhe ya phanḓa
Tshimange tshihulwane tshi nga vha tsho lapfa 85-100 cm tsha lemela 2,5-6kg. Zwine ya vha zwone zwi ya fana na zwa caracal, zwi tou vha zwiṱuku. U lapfa ha khulwane nga phanḓa na murahu ndi 36mm.
Dzi ya funa vhukuma u dzula dzi dzoṱhe nga nnḓa ha tshifhinga tshine dza vha dzi tshi khou ṱangana tshihulwane kana musi ya tsadzi i tshi khou ṱhogomela vhana. Ya tsadzi i ya kona u beba vhana vhane vha swika vhaṱanu nga luthihi vhane vha thoma u ḓipalela zwiḽiwa vhana vhege dza 12 dza kona u ḓiimisa dzo no vha na minwedzi miṱanu.
Dzi wela kha tshaka dzine dza sa kone u ḓiimisa ngauri dzi ya fanyiswa na zwimange zwa hayani. Nzhi adzi tsheho fhethu hune havha uri huna zwimange zwa hayani.

U Vhulaha na Kuḽele

©Roger de la Harpe

Dzi ḽa zwifuwo zwiṱuku u fana na dzi rodent, hares, zwiṋoni na zwikokovhi na zwa maḓini na dzi tswina. Fhedzi dzi dovha dza vhaliwa sa zwithu zwihulwane zwine zwa ḽa khuhu na vhana vhaṱuku vhane vha vha na maḓuvha maṋa kha vhunwe vhupo.
Dzi nga dzhia nwana muthihi nga tshifhinga tshithihi, hune dza thoma u rwa kha mukulo, dza kona u hwala dza vala na zwe dza ita nga zwinwe zwifhinga. Hu ya vha na zwithu zwine zwa vhonala tsini na lukanda. Kanzhi dzi ḽa ṋama ya kha khana na zwa nga ngomu ya litsha mala.

U Langa

Adzi tou vhanga vhuthada vhuhulwane kha zwifuwo. Dzi ya tshinyadza na luhura lune lwa vha lu 1,2 m uya nnṱha na u vulea ha 74mm. Unga ita luhura lwa muḓagasi, kana danga ḽa zwifuwo na muthu ane anga ṱhogomela zwifuwo u fana na Anatolian dogs, donkeys kana ostriches na mulisa wa sedza zwifuwo nga zwifhinga zwivhi.
Vho rabulasi vha ṱoḓa lunwalo uri vha kone u fara mamange a ḓaka unga shumisa zwilibane uri u kone u zwi fara zwi ya shuma vhukuma. U tshi ṱoḓa nḓivho nnzhisa u nga kwama vha Predation Management Forum.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe