Turtles

Dzina ḽa muṱa ḽo ḓoweleyaho

Sea Turtles

Dzinwe dza muṱa

Green Turtles, Hawksbill turtle, loggerhead turtle, leatherback turtle, Olive Ridley turtle

Dzina ḽa tshi saitsi

Chelonioidea

Ṱhaluso

Turtle dala (Chelonia mydas)
Turtle dala (Chelonia mydas) inga lapfa u swika kha 1.5 m muvhili wa hone una zwithu zwiṋa zwine zwa dzula zwi hone, zwine zwo dzula nga matungo tsini na mitalo ya vhukati, ningo ndi pfufhi ya vha na mutshila usa farei. Kha shell ya hone huna kuitele kwa u fhiswa nga ḓuvha.
Hawks bill (Eretmochelys imbricata)
I tshi khou kaliwa i nga swika 1 m. Ina makwanda mavhili vhukati ha maṱo ya dovha ya lapfa. Na mutshila wo no farea. Carapace ya hone ina ṱhodzi ine ya ṱhavha na ngwangwa ḽa nga nnḓa ḽina kuitele kune kwa vha uri akwo ngo ḓoweleya kwa tshivhumbeo tsha speckled.
Turtle ya mukumba (Dermochelys coriacea)
I ya swika 2.5 m ndi ya vhuṋa nga u hulesa kha zwikokovhi. Dzina magwangwa mahulwane ane vha uri o ita matete hune hu sa vhe na dzi plates ha valiwa nga lukanda lutsu, ahuna dzi plate dzo valaho carapace. Nga nnṱha ha gwangwa ḽadzo huna zwithu zwo imaho zwa sumbe. Dzo hula vhukuma nahone adzina dzi claws.
Loggerhead turtle (Caretta caretta)
I ya swika kha 2 m ṱhoho ya hone yo ima ya dovha ya hula ya vha na muvhala mutsuku uya kha buraweni ya vha na zwa u dzumbama zwo no swika zwi ṱanu ubva vhukati ya vha na dzi claws mbili kha dzi flippers.

Nḓivho yo ḓoweleyaho

Muṱa wa chelonioidea ndi 5 wa vha na tshaka 3. Dzoṱhe tshaka hedzi dzi tshila nga u fema muya. Dzi ya kona nga maanḓa u bambela, dzi ya kona u awela maḓini lwa dzi awara dzo vhalaho. Dzi na muṋo kha ṱhoho une wa thusa musi I tshi khou ḽa zwiḽiwa zwi sina muṋo. Dzi na vhutshilo ho no swika 80 ya minwaha.
Zwa nzekano zwi itelwa maḓini, fhedzi makumba a kudzelwa nnḓa ha maḓi. Vhana u thoma kha muthihi uya kha malo vha ya thothonyiwa. Zwa vhudzekani muṱavhani zwi langiwa nga mutsho tshiṱahani, vhana vho no bebiwa vha ya kona u ḓi ṱoḓela nḓila ya u ya lwanzheni na hone hu hula dzo no swika 0.2%.

Kuḽele

Dziḽa maḓini ane avha hu 59 cm. Dzi ḽa ṋama na hone dzo fhambananaho sponges, molluscs, crustaceans, algae, zwimela na khovhe. I funesa dzi jellyfish. Nga zwinwe zwifhinga dzi ya ḽa mapulasitiki dzi tshi khou ri ndi jellyfish zwine dza fhedza dzo fa.

U phaḓaladziwa

Dzi ya wanala hoṱhe hune ha vha na vhuḓalo ha maḓi, nga nnḓa ha lwanzheni lwa Arctic.

Zwigwada zwo ḓoweleyaho

Green turtle - Chelonia mydas
Hawksbill turtle - Eretmochelys imbricata
Leatherback turtle - Dermochelys coriacea
Loggerhead turtle - Caretta caretta