Dziya fhambana nga tshivhumbeo dza Afrika Tshipembe na mivhala zwi tshi khou bva nga hune ya khou hula hone kana nḓowelo. Uya nga vha South African National Biodiversity Institute (SANBI), zwi fhambana ubva kha muvhala wa Tshitopi uya kha musuku kana tawny na u fhambana ha mutsu na mutsuku zwi tshi khu waniwa nga autosomal ya dzi gene.
Didingwe ḽa cape ḽi vha ḽi tshi khou dzula dzi thavhani dza western cape dza vha ṱhukhu kha dzine dza wanala u mona na shango, hune dza tshinna wa wana dzi tshi khou lemela 21 kg dza tsadzi dzi tshi khou lemela 21kg. Dza tshinna dza kruger national park, dzi nga lemela u swika kha 58kg ngeno dza tsadzi dzi tshi khou lemela 37,5kg.
Nga nnḓa ha hezwo dza cape dzi vha dzi ṱhukhu nga mulandu wa ṱhahalelo ya zwiḽiwa dzine dza vha dzi tshi khou ḽa ubva kha 200 km² na 1 000 km², u tshi nga vhambedza na dza kruger dzine dza vha dzi tshi khou ḽa vhukati 25 km² uya 50 km².
Hune cheetah ya vha na hayo ha u ḽela na, didingwe ḽina haḽo hune ha vhidziwa rosettes kha mivhili yadzo na ḽivhala ḽitsu ḽo imaho, kha milenzhe ṱhoho na matungo na milenzhe ya phanḓa, dzo no vhonala lunzhi nahone adzi na ḽivhala ḽine ḽa nga ḽa cheetah. Dzi funa fhethu hune hanga koppies na riparian na matandani adzi funi hune havha na mahatsi. Uya nga vha
SANBI,koppies ndi hune ha iswa nga maanḓa vhana vhadzo na hone ndi fhethu ha vhuḓi hune dzi ya kona u fara tshipondwa. Dzi vhibva lwa vhudzekani dzi na minwedzi ya 24. Fhedzi dzi beba ubva dzina minwaha miraru. Nga luthihi iya kona u beba vhana vhavhili uya kha vhararu nga murahu ha u ḓi hwala lwa maḓuvha a 100.
Vhana vha ya bebiwa vha ya vha dzumbiwa ḓakani hune havha uri ho tsitsikana. Dzi vha dzi sa koni tshithu nga murahu ha minwedzi ya 12 ya u thoma nga maanḓa arali dzi tshi khou hula fhethu hune zwiḽiwa zwi ya konḓa. Uya nga vha SANBI, vhana na vhone vha ya vha 35% kana 90% zwi tshi khou bva kha nḓowelo vhana vha sia vho mme vha na minwedzi ya 15.
Ku Vhulaele na Kuḽele
Uya nga ha Predation Management Manual, didingwe dzi ḽa zwifuwo fhethu hune ha vha uri zwiḽiwa zwi ya konḓa tshoṱhe. Dzi ya vhulaha zwithu zwinzhi u fhirisa zwine dzone dzine dza vha dzi tshi khou ṱoḓa zwone, fhedzi dza ḽa mutumbu nga tshifhinga tshithihi.
Dzina maanḓa na uvha khulwane kha dzi cheetah, adzi tou vhilimedza tshipondwa dzi tou vha na maitele ane dza kona u fara ngao. Tshipondwa tshi ya hamea nga nḓila ine tsha vha tsho lumiwa ngayo kha mukulo kana mutsinga, ya kona u hwaliwa ya ya u vhewa hune ya ḓo liwa hone ho fholaho, sa tsumbo fhasi ha muri wo itaho ḓaka kana nnṱha ha matombo kana nnṱha ha muri. He tshifuwo tsha iswa hone uya kona u tevhela wa vhona.
Uya kona u vhona na makandelo arali hu phukha khulwane, ngeno mikulo ya phukha ṱhukhu i tshi nga vunḓea, uya nga vha Predation Management Manual, hu ya vha na mavhudzi manzhi ane avhewa hune wa wana didingwe ḽi tshi khou ḽa zwa nga ngomu ha milenzhe ya phanḓa ya ḽa 1kg kana 2 kg ya ṋama. Dzi ya bvisa mala.
U Langa
Anatolian sheepdogs na dzi donngi dzi ya thusa vhukuma u ri didingwe ḽi sa vhulaye ḽi tshi ya phanḓa fhedzi dzi fanela uvha dzo hula na zwifuwo zwa hayani uri zwi kone u shuma. U ita luhura na zwone zwi ya thusa.Translated by Khalirendwe Nekhavhambe