U Ṱavha Mufhoho
©Rik Schuiling TropCrop-TCS
Mufhoho u hula nga u ṱavhanya, wa funa mufhiso une wa vha nnṱha na u hula, fhedzi u mufhiso wa hone wa hulela uya tshinya u ḓala ha mutshelo. Mufhiso wa 27 uya kha 30°C ndo wone wo no tendelwa uri i kone u hula zwavhuḓi une wa vha fhasisa hune wa vha u khou rotholesa uya tshinya tshimela.
Mufhoho a u ṱoḓi u sheledzwa fhedzi u fanela u ṱavhiwa musi mavu o thaba. U ya vha wavhuḓi u fhira na mavhele musi huna gomelelo. Unga kaṋiwa u tshi khou shandukisa nga dzi legume sa muṋawa ine ya vha i tshi khou wana nitrogen ine ya vha i tshi khou bva kha dzi legume.
Mufhoho u aluwa fhethu hune hana dzi mvula na hune dzi sa vhe hone nahone u fanela u vha wo ṱavhiwa vhukati ha 2.5 cm (u vulea ho no nga munwe kha u tsa fhasi) uya kha 5 cm (kha mavu a mutavha) u tsa. Mufhoho uya kona u konḓelela na mavu ane avha ana mulimo ane avhulaha zwimela zwinzhi.
Mufhoho uya balelwa nga zwitzhili zwine zwa nga sia uri u sa anwe zwavhuḓi naho zwo ralo unga zwi langa nga u shumisa mbeu ya u lwa na malwadze. Musi u tshi khou sedza mufhoho kha Chilo borer, maize stalk borer, aphids, na bollworm.
U kaṋa mufhoho
Zwimela zwi ya kona u thusa kha hezwi!
U kaṋa nga mitshini ndi zwavhuḓi arali u tshi khou ṱoḓa u shumisa sa silage, fhedzi arali u tshi khou kaṋelwa mbeu unga zwiita nga zwanda musi dzi ṱhoho dzo no oma wa dzi adza fhasi. Arali tshimela tshoṱhe tsho khathiwa, u fanela u tshi litsha tsimuni lwa maḓuvha a10 -14 uri tshi thome tshihule uri mbeu i kone u bva.
Mbeu i fanela u dzudzanyiwa. Wa i ṱanzwa ubva kha matombo wa kona u i paka.
Wa i vhea yo oma wa i bvisa kule ha zwifuwo na na masunzi.
Dala inga fhambana ubva kha 20t/ha uya kha 75t/ha kha nyimelo ya vhuḓi.
Mufhoho u hone na kha zwiḽiwa, malt kana ya uḽa.
Translated by
Khalirendwe Nekhavhambe