Dzi Nyimbo dza Vhana Vhaṱuku
Musi ndi tshi fara makole a 10, ndo vha ndo no hula lune nda kona u thusa mme anga na khotsi anga. Nda tshi ḓivha uri vha shuma nga u ḓi funga na hone ndi tshi ḓihudza ngavho. Nga matsheloni manwe na manwe ndo vha ndi tshi dzhia luswielo nda swielo muṱa, ndi tshi khou lingedza unga vhone.
Arali nda nga tou khakha nda vuwa ndo ḓi rundela khotsianga vho vha vha tshi ḓa na ṱhamu vha ḓa vha nnthwa. Ho vha hu sina mbudziso ya u sa kona u vha ṱhonifha. Roṱhe ro vha ro pfumbudziwa, vhuṱanu hashu, u shuma nga maanḓa, sa vho, ri sa neti. Ubva ndi tshi vha na makole a 10 ndo vha ndi tshi vuwa nga 4 ya maḓautsha.
U ṱolwa Vhusidzana sii
Musi hu tshi swika tshifhinga tsha u ṱolwa uri u kha ḓivha musidzana sii, mme anga vho vha vha tshi renga labi ḽitshena. Arali vha wana uri ndi kha ḓi vha musidzana sii, munwe wa vhafumakadzi u ḓo bva a tambisa labi ḽitshena kha vhanna vho dzulaho dangani.
Arali ndo vha ndi si tsha vha musidzana sii, mufumakadzi ubva asongo fara tshithu. Nṋe ndo vha ndi sa ofhi ngauri ndo vha ndi sina na muṱhannga ane nda khou seisana nae. Tshifhinga tshoṱhe kha nṋe vhafumakadzi vho vha vha tshitambisa labi ḽitshena.
Vhanna vhoṱhe vha dzika, vha thoma u sea vha tshi khou daha mafola avho. 'ro livhuwa, ro livhuwa, ' vha tshi khou vhudza vhafumakadzi. Vhusiku honovho khotsi anga vha vhulaha nngu vha tshi khou livhuwa, ra takala ra ḓi phiṋa nga ṋama.
Hezwi zwa u ṱola vhusidzana sii zwo vha zwo mpfuma nga mvelelo. Zwo vha zwi tshi ri konḓela riṋe vhasidzana vhaṱuku, fhedzi ro vha ri sa koni u hana ngauri ndi tshipiḓa tsha vhutshilo, na uri u nga si hanedze vhabebi vhau.
Mbingano ya ma Xhosa
Vhabebi vhanga vhoṱhe vho vha vha madededzi. Na nṋe ndo vha ndi tshi ṱoḓa uvha mudededzi, ndo ri ndi tshi fhedza minwaha miraru ndi secondary, nda ya u gudela vhudededzi. Nda phasa fhedzi athi ngo vhuya nda ya nda shuma, ngauri nga nwaha wa u fhedzisela ndo vha ndi tshi khou maliwa. Khotsi anga vho nṋangela munna , Otto Qayiya, munyanya washu wa dzhia maḓuvha mavhili, dzi 5 na dzi 6 dza phando 1965.
Ra ramba vhathu ro tou nwala kha bammbiri ra fha na vhana vhaṱuku uri vha fhe ṱhohoyatshikolo tshikoloni. Kha tshifhinga tsha uḽa tshikoloni, vhana vhoṱhe vho vha vho fhiwa thambo ya munyanya. Nga heyo nḓila, kusi kwoṱhe kwo vha ku tshi vho zwiḓivha. Ho vha hu yone nḓila ine ra ramba vhathu kha munyanya wa mbingano.
Ro malana kha kereke ya Anglican, ra kona uya ha vho Otto he munwe na munwe a vha ori lindela nnḓa, vho takala; vhafumakadzi vho ambara magilafu matshena na zwiambaro zwa pinnki na zwidala zwa vho 1960, vhanna vho vha ambara suthu ntsu na hemmbe tshena.
Ra fhedza tshifhinga tshilapfu ri tshi khou lumelisana na vhathu ri tshi khou vha khaḓa, ra ya ra lindela nga ngomu ri tshi kho ya uḽa. Huna nngu nna na kholomo nthihi khulwane yo ṱhavhiwa, ho vha hu mushumo muhulwane vhukuma vhuswa na rice zwa vhathu vhahulwane.
Maitele a Silala
Vhathu vhanzhi mahayani vha kha ḓi ambara zwiambaro zwa siala musi nṋe ndi tshi aluwa. Vhafumakadzi vho vha vha tshi vha vha na zwikethe na malungu vhanna vha tshi ambara dzi nguvho kha mahaḓa, dzo swika ka khundu dza vhofhiwa.
Havha vhathu vho vha vha sa i kerekeni na vhana vhavho vha sa ṱoḓi vha tshi ya tshikoloni uri vha kone u sala vha tshi ṱhogomela miroho na zwifuwo sa kholomo, nngu na mbudzi. Ha tshiitwa zwithu nga nḓila ya mvelo.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe