Nḓila dza u Thoma zwa u Fuwa Kholomo dza Mafhi

Tshitshu tsha u thoma tshine wa fanela u sedza tshone ndi u nanga tshaka dzine dza vha uri ndi dzi ya tea vhupo hune wa dzula hone. Mutsho wa hone uya fhisesa kana u rothola? Huna zwiḽiwa zwine zwa vha uri ndi zwavhuḓi, una nnḓu ya u dzi vheya hone na nahone huna malwadze manzhi adzi kholomo henefho. U ṋanga tshaka dzine dza vha dza ndeme ndi zwavhuḓi kha mutakalo wa zwifuwo, dzine dza vha uri ndi dza vhuḓi dzina mutakalo dzi ya vha na mafhi manzhi, na vhana vhane vha ḓo tshila tshifhinga tshilapfu.

Nḓila dza u ṋanga Dzine wa tea Udzi Fuwa

Tshaka dzine dza shuma kha ubveleda dza u rengisa zwi ya bva kha muthu ene muṋe unga sedza zwithu zwine zwa nga mutsho, zwiḽiwa zwine zwa vha hone na uvha hone ha mafhi sa tsumbo arali u tshi khou ṱoḓa u rengisa mafhi kana u tshi khou ṱoḓa u ita cheese. Sa tsumbo, zwiḽiwa zwine zwa vha zwo vhewa sa cheese zwi funa mafhi a manzhi huvha huna fat na protein zwine zwa bveledzwa nga Holstein kholomo dzi ya funelwa zwiluḓi u fana na mafhi kana yogurt.

Ndi dzifhio Kholomo Dzine wa tea u Nanga Dzone?

©Chris Daly

Vhunzhi ha kholomo dzi nga hamelwa uri ule nḓuni fhedzi arali u tshi khou itela u rengisa kha ḽa Afrika Tshipembe, huna tshaka nṋa dza kholomo dzine dza vha dzone dzono kona u bveledza mafhi dzine dza vha:
Holsteins – dzine dza bva Dutch Friesian cow
Ayrshires - ubva Scotland
Jerseys - ubva Jersey Isles vhukati ha England na France
Guernseys - ubva Guernsey Isles vhukati ha England na France
Dzinwe dza fhasi dzine dza ita mafhi hu vha ho katelwa Brown-Swiss na Milking Shorthorns. Na dzinwe dza European dual-purpose breeds, dzine dza bva Simmental breed, dzi hone zwazwino kha ḽa Afrika Tshipembe. Hezwi hu vha ho katelwa Fleckvieh, Montbéliarde na Abondance yo no bva Germany, France na Italy. Dzinwe tshaka dzine dza vha hone dza European ndi Normandé (ubva France) na Scandinavian Red tshaka dzine dza nga Swedish Red na Norwegian Red.
kha manwe mashango, tshaka dzine dza vha uri ndi dza mvelo kanzhi ndi, Zebu dza u bveledza mafhi.U ḓala ha mafhi a kholomo ubva kha tshaka dza mvelo dzi vha dzi fhasi kha dza vhaḓivhi, fhedzi dzone dzi ya tshila tshifhinga tshilapfu. Hezwi zwiitwa nga maanḓa a u kona ubveledza, dzi ya vha dzo sokou ima na u kona u ḓowela nyimela ya mahayani ufana na mufhiso na u kona u konḓelela malwadze.
Tshaka dzine dza vha dzo tou ḓa dzi tshi khou bva kule dzi ṱoḓa u dzula kha nyimelo ine ya vha uri ndi ya khwiṋe, u fana na mirunzi na u khatha ha dzi nnḓu. Ngauri thaidzo ya u ḓowela u ṱanganisa dza mahayani na dza vhaḓivhi kha mbebo zwi tshi ḓivhea. Sa tsumbo kha ḽa New Zealand kholomo ya Kiwi yo vha hone ho ṱangana Holstein Jersey sires (ya tshinna).

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe