Ndi mini Mutshelo wa Dragon
Hoyu ndi mutshelo wa dakani une wa vha u tshi khou namela cacti (Cactaceae) ndi muta wa hone. U dovha wa divhiwa sa pitaya kana strawberry pear na hone ndi lushaka lwa Mexico, Central America na South America.
Hoyu muri une wa vha uri u vha u tshi khou tou namela minwe miri-u fana na cactus, ine ya vha na midzi ya aerial, i bveledza mitshelo mihulwane ine ya vha uri yo tandavhuwela matungo ine ya vha i tshi khou lemela 150 na 600g na hone i fhambana ubva kha muvhala mutsuku uya kha wa pinnki uya na ka tshitopana. Hangei dakani uya vha u tshi khou tikedziwa nga miri na hone wo no vha muri une wa divhea kha mashango manzhi, ho kateliwa na kha vhunwe vhupo Afrika Tsipembe. Kha musi u tshi khou u tavha uya fhungudziwa hu tshi khou itela uri u kone u hula zwavhudi na u kona u kana zwo leluwa.
Kanzhi mutsheo hoyu u liwa u tshi kha di vha mutete na hone hu vha zwavhudi u tshi khou ula wo fhola. Lukanda lune lwa vha lwo khwatha lu ya bviswa uri u kone ula zwa nga ngomu zwa muvhala wa pinki kana mutsuku kana mutshena, zwine zwa vha zwina thambo dzine dza vha nntsu.
Tshaka dza Mutshelo wa Dragon
Muvhala wa lukanda uya fhambana ubva kha pink uya kha tshitopana, zwa nga ngomu zwi nga vha zwitshena kana pink yo thanyaho uya kha ine ya nga yo dombilela kana tsuku na thambo ntsu, zwine zwa tou fana na hezwila zwa kha kiwi.
Hu dzulela u humbuleleiwa uri mudifho wa hoyu mutshelo iya elana na zwa nga ngomu zwawo. Lukanda lune lwa vha lutshena lu difha zwine zwa vha uri zwo linganela ngemo huna uri dzine dza vha na muvhala wa pinnki dzi tshi difha vhukuma. Musi hu tshi khou bveledziwa tshaka dzine dza vha uri dzi khwine.
Huna tshaka khulwane dzine dza vha dzone dzine dza tavhiwa vhukuma: ine ya vha na muvhala wa pink une wa vha u tshi khou ya kha mutsuku une zwa nga ngomu zwa vha zwitsuku, ine ya konda u wanala ine ya vha na nga nnda ha muvhala wa tshitopana ngeno zwa nga ngomu hu zwi tshena na dzine dza vha na muvhala wa pinki uya kha mutsuku ngeno zwa nga ngomu hu zwitshena.
Zwazwino (2019) huna tshaka mbili khulwane dzine dza khou tavhiwa Afrika Tshipembe Hylocereus undatus ina zwa nga ngomu zwitshena, Hylocereus costaricensis ina zwa nga ngomu zwitsuku. Fhedzi dzothe hedzi tshaka dzina nga nnda hune ha vha hu tsuku, fhedzi ine ya difha ine ya vha na zwa nga ngomu zwa pink Hylocereus costaricensis ina swigiri nnzhisa nahone iya divhiwa vhukuma.
Ine ya vha na muvhala wa tshitopana Hylocereus megalanthus ivha na maluvha vhuria. Ndi thukhu nahone i hula nga zwituku u fhira dzinwe tshaka nahone iya deleliwa vhukuma nga zwili na malwadze. Iya difha u fhira tsuku. Mutshelo wa Afrika Tshipembe u ita uri zwikonde vhukuma kha u nga kona u bveledza hei ya muvhala wa tshitopana.
Tshaka nntswa dzine dza vha dzi tshi khou bva South America na dzinwe dzine dza vha uri dzi khou bveledziwa California, dzi khou tavhiwa Afrika Tshipembe hu tshi khou valiwa ya mvelelo ya Afrika tshipembe nga dzine dza difha.
Dzinwe tshaka sa Ruby red ine ya vha Indonesia ivha na mitshelo ubva nga nwedzi wa Phando uya kha Nyendavhusiku. Nyimelo ya Afika tshipembe naho zworalo inga si tende zwa nwaha wothe ngauri holwu lushaka lu kaniwa fhedzi tshilimo.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe