Mafhandeni a Mapungubwe

Hune ha Tangana Mashango Mararu

©Roger de la Harpe

Zwine zwine zwa takadza kha phakha ndi hune ha ṱangana milambo miraru Limpopo na Shashe, fhethu hune mashango mararu a ṱangana hone. Uri u kone u tou vhona hezwi, phakha yo fhaṱa hunwe fhethu huhulwane ha mabulannga hune havha nnṱha hune uya kona u vhona zwoṱhe.

Musi u tshi ima kha thavha, Botswana vhu kha tshanḓa tsha monde, Zimbabwe i kha tsha uḽa. Hafha huna beacon ṱhukhu kha tshiṱangadzime tshiṱuku tshine tsha vha hune uya kona u vhona ho ṱanganaho mashango. Fhedzi ubva kha decks, hune ha tou vha nnṱha u fhira zwothe u tangana ha hezwi zwi sumbedza zwi sa tou disa mbuyelo.

Hu tou vha na mitalo ine ya vhonala fhedzi kha mapa na muhumbuloni wa muthu. Nga nnḓa ha, hafha ndi hune ha tangana milambo mivhili ine ya ḓivhea. Ine ya fhira ubva kha tshipembe u tshi ya devhula hune havha na ‘great grey-green greasy’ Limpopo, sa Rudyard Kipling zwine nga khole zwo vhewa ngaurali.

Ubva vhubvaḓuvha hu ḓa u vulea, fhasi hune havha na muṱavha wa Sashe une wa elela fhedzi u tshi khou ḓa hune havha na miḓalo. Ḽinwe ḓuvha musi luhura lwo wiselwa fhasi, zwipuka zwo ḓiphina nga zwine zwa ita musi zwiḓakani.

Fhethu ha u Awela u Tshi Khou Vhona Zwithu

©Roger de la Harpe

Hafha hune ho ṱanganelana hone hu ya dovha havha fhethu havhuḓi kha u awela ha vhaeni vha ḓuvha. Hu na maṱafula na zwidulo zwine zwo fhaṱiwa henefho fhasi ha miri, ha vha na vhengele ḽine ḽa rengisa gese ya u braa ṋama. Vhengele ḽi ya dovha ḽa regisa zwithu zwine zwa sa dine sa zwirothodzi na masimba, fhedzi nṋe ndi hangei aho vhuya ha vula.

Huna maṱafula maṋa (ḽi tshi khou ṱavha, ḽihulwane, hune ha ṱanganelana honena, musi ḽi tshi khou kovhela) nahone ḽinwe na ḽinwe ḽia ya kona u thusa kha u vhona hafha hune ha ṱanganelana hone mashango. Mufhe wa hone una mulalo ha dovha ha dzika, uya pfa kholomo dzi tshi khou lila ubva Zimbabwe.

Kha lunwe lurumbu lwa ha u awela uya kona uya hune havha na ṱafula ḽa Pinnacle Deck. Zwine wa kona u zwi vhona musi u nga ngomu phakhani; tshithu tshitsuku, fhasi ho adzaho ho ḓalaho miedzi na zwikwara na miri naho zwi sa tou mangadza u fana na hune ha tanganela hone mashango na zwone zwi atakadza vhukuma.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe