Fhasi fhasi kha Logo huna muvhala mutsu na mudala hune ha vha na motto- MULALO VHUTHIHI NA U BVELELA, zwo nwaliwaho nga maipfi matshena. Murunzi wo tingeledzwa nga muvhala wa tshitopana na zwo tingeledzaho zwa crenelation na muri mudala wa muvhuyu.
Nnṱha nnṱha ha murunzi ndi hu dala. Murunzi u vha u tshi khou sumbedza u dzhenelela ha muvhuso kha u tsireledza vhathu na pfanelo dzavho. Muri wa muvhuyu uvha u tshi khou sumbedza maanḓa na u konḓelela ha vhathu. Crenelation i vha i tshi khou sumbedza u fhambana ha dzi thavha na u pfuma ha mavu ahone.
Cornet ine ya vha nga nnṱha ha murunzi ivha i vha ina muvhala mutsuku na wa musuku na maṱari. Corenet i vha i tshi khou sumbedza zwa vhuhosi.
Cycad ndi tshimela tshine tsha vha khombo, tshi vha tshi tshi khou sumbedza u konḓelela na u isa phanḓa ha u rangiwa phanḓa nga mahosi a tshithu. Tsho tikaho tshiga nga matungo ndi dzi buffalo mbili, zwine zwa vha zwi tshi khou sumbedza vhuthihi, maanḓa na u ima ha zwa polotiki.
Tshiga tsha Tshipuka - Buffalo (Syncerus caffer)
African Buffalo ndi phukha khulwane ine ya tshila nga danga. Dzoṱhe ya tshinna na ya tsadzi dzi na maṋanga, naho huna uri dza tshinna a dzo o hulesa a dovha alemela asongana u fhira aya tsadzi. Dzi zwima dzi nnzhi na hone dzi na mbuyelo kha hune dza vha dzi hone, ngauri dzi ya kona u fhungudza mahatsi mahulwane avha mapfufhi hune vhanwe vha funa zwone.
Na danga ḽihulwane dzi ya kona u ṋamela nnṱha ha matoko adzo avha atshi khou dzhena mavuni zwine zwa sia mavu atshi khou nyorea musi dzi tshi khou tshimbila. Dza tshinna dzi kaliwa uya nga tshivhumbeo, maanda na u kona u lwa. Dzine dza vha na vhuḓilangi dzi ḽa phanḓa ha danga uri dzu vhe dzi tshi khou ḽa mahatsi ane avha uri akhwiṋe.
Dzi ya kona na u tsireledza kha dzi phondi. Dzi ya kona u vha na maanḓa a u sendela kha dza tsadzi dzine dza vha dzi tshi khou funa dzone. Arali dzo ṱhaselwa nga dzi phondi dzi ya farana dza ṱhasela sa tshithu tshithihi. Dza tsadzi na vhana dzi ya tsireledziwa dza vha vhukati ngeno dza tshinna dzi tshi khou ḓi lwa na khombo.
Tshiga tsha Muri - Muvhuyu (Adansonia digitata)
Muvhuyu u wanala vhubvaḓuvha ha vunḓu ḽa Limpopo, iya wanala na kha zwinwe zwipiḓa zwa Afrika na Australia, dzi ya hula u swika nga usa fheli dza kegula dzi ndingo dzi sumbedza uri minwe mivhuyu ina minwaha ine ya fhira 3000. Ndi muri une wa mangadza musi wo u sedza, matavhi ane avha o phaḓalala a vhonala sa midzi, zwine wa nga vhona uri wo ṱavhiwa wo shandiwa.
Muvhuyu una maluvha matshena ane a vulea fhedzi hu vhusiku na hone ha nukhi zwavhuḓi, kha vhathu nga maanḓa, zwine zwa nukha zwa vha zwi tshi khou kunga zwikhokhonono na magwitha kha u ḽiwa.
Mutshelo une wa nga hula wa lapfa unga mulenzhe kha nayo hu vha hu mbeu dzine dza vha dzi tshi kha luphuse lutshena, une wa vha wo ḓala vhukuma Vitamin C na tartaric acid, cream ya vhukuma yo itwa nga muvhuyu ya tartar. Muvhuyu lwa minwaha wo no ḓisa murunzi, na na ndalama na mushonga kha vhathu na zwifuwo.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe