Lion
Ndau
Dzina
Ndau (leo panthera)
Tshivhumbeo
Ndau ya munna yo lapfa 1,2m hafha kha mahaḓa ayo ya lemela 200kg. Ya musadzi ndi ṱhukhu I lemela 130kg. Nga fhasi hayo huna muvhala wo yelaho kha mutshena une wo ḓalaho wavha muvhala une wa nga mavu. Lukanda lwa hone lu ya ṱalusea kha ṱhukhu ngeno dza tsadzi dzi tshi vha nawo nga fhasi ha dzo. Ya munna ndi yone ine ya vha na mavhudzi kha tshifhaṱuwo na nnṱha ha ṱhoho. Kha dzinwe ha ya mavhudzi aya vha matsu.
Kuḽele
Ndau iḽa zwipuka zwihulwane sa Ṱhudwa, Wildebeest,Buffalo, Gemsbok na Mbidi. Na zwipuka zwiṱuku zwo no nga sa Impala,Steenbokna dzi Porcubine dzi ya liwa. Mushumo wa u zwima u itiwa nga lugwada lwo ḓi khethelaho zwenezwo.
Kubebele
Ndau ai bebi nga khalanwaha, fhedzi ndau dza tsadzi dzi no ḓi dzhiela nnṱha dzi ya ta tshifhinga tsha u ḓi hwala ngatsho. Nga murahu ha u ḓi hwala ha maḓuvha a 110, ṅwana muthihi uya kha vhaṅa uya bebiwa. vhana vha thoma uḽa vhana maḓuvha afumi. Ya tshisadzi iya kona u mamisa ṅwana wayo na wa inwe lwa minwedzi ya rathi. Musi I tshi fhedza u beba iya dzumba vhana lwa vhega dza rathi ubva hafho vhana vha ya isiwa zwikoloni zwa dza uḓi dzhiela nnṱha. Ya kona u dzula henefho u swika ina minwaha mirahu.
Kuitele
Lugwada luvha luna ndau mbili uya kha 12 lune ha vha hu mashaka na vhana, hu tshi langa kana u ḓala dza munna.Hedzi dza vhana dzi ya swika hune dza ṱangana na dzinwe mbili kana dza 6, dza kona u vha dzone dzine dza ḓi hudza vhukuma. U vhomba ha ndau ndi munwe wa munngo wa nnṱha vhukuma nahone ndi wone une wavha wo angaredziwa na zwa vhutshilo ha ḓaka. Nga nnḓa ha u vhomba ndau dzi ya kona u pfana nga munukho, na nga tshifhaṱuwo na zwine ya ita yone iṋe. I vhonisa u dinalea nga u bvisa maṋo ayo a phanḓa, ya imisa nḓevhe dzayo na u imisa mutshila.
Hune dza wanala
Dzi ya wanala sub-saharan ndi hone hune dza dzumbama hone. Afrika tshipembe dzo isiwa fhethu ha vhuḓi hune u nga kona u dzi vhona zwavhuḓi, dzi tshi khou ita zwithu zwadzo zwa mvelo.
