Grenache Noir

© Glenneis Kriel

Ṱhaluso

Grenache noir ndi muri wa nḓirivhe une wa vha uri wo vhofholowa, une wa shuma u bveledza veini tsuku, dzi acid, malegere na veini dzine dza tou vangiwa. Vhabebi vhayo avha ḓivhei.

Vhubvo

Muri hoyu vhubvo hawo ungari ndi Carinena,Aragon vhubvaḓuvha ha spain, ndi henefho he ya ḓo phaḓaladziwa ya iswa kha manwe mashango zwa zwenezwiḽa zwifhinga yo iswiwa Sardinia, Sicily na Naples na Roussilon na Corsica kha lḽa France ine yo vha yo no tou vha tshipiḓa tsha shango. Nga centuari ya 18 muri wa ḓivhea vhukuma kha ḽa Languedoc,southern Rhone na Provence.

Phylloxera epidemic ya centuari ya 19 ya ḓi hudza vho nga u ṱavha tshimela hetshi, ngauri vha limi vho vha vha tshi vho ṱoḓa u bvisa zwimela zwine zwa vha uri zwo kavhiwa vha ṱavha Graft Grenache. Muri hoyu ho swika he wa vho ḓo vha muri une wa ṱavhesiwa kha shango zwihulwane kha mediterrranean.

Manwe Madzina

Huna madzina manzhi ano tshila ho kateliwa Alicante kha ḽa france, Granaccia kha ḽa Italy na Garnacha kha ḽa spain.

U Bveledziwa kha ḽa Afrika Tshipembe

A zwi tou ḓivhea zwavhuḓi uri yo swika lini kha ḽa Afrika Tshipembe. Zwinwe zwine zwa ḓivhea ndi zwa uri James Busby munna ono bva Scots ndi ene ane a vhidzwa nga ḽa khotsi ya dzi veini kha ḽa Australian, ono ḓisela u khathiwa u bva perpigna, France uya Australia nga nwaha wa 1830.

Yo vha i tshi vho ḓivhea nga hezwo zwifhinga, musi muprofesa vho -Abraham Izak Perold ndi vhone vho itaho uri zwiḓivhee nga nwaha wa 1907 zwauri Grenacha ye ai halwa ubva Rioja kha ḽa Spain iya fana na Grenache noir ya Montpellier ya France. Grenache Blanc i vhonala yo swika kha ḽa Afrika tshipembe nga 1970, ngeno Grenache Gris zwishumiswa zwa hone zwo thoma u swika mafheleloni a nwaha wa 1990.

Madzingu ane ya Bveledzwa Khao

U bveledzwa hayo hu kha ḓi vha huṱuku kha ḽa Afrika tshipembe fhedzi ha naho zworalo i khou hula lwo kalulaho ubva tsha minwahani ya fumi yo fhelaho. Vhukati ha ṅwaha wa 1999 na 2016, fhethu hune ha vha na Grenache noir ho no aluwa u swika henefha kha 28ha 110ha, ngeno fhethu hune ha vha na ganache ho no aluwa u swika henefha kha 42 ha uya kha 340 ha.

Fhethu hune havha na Grenacha ndi hone hune ha dzulela u vha fhasi. Hune hu hula ubva kha u sa vha na tshithu ha swika kha 3 nga tshifhinga tshithihi tsha minwahani yo fhiraho. Dzoṱhe dzi Grenache gris dzi wanala paarl.

Grenache noir i ya wanala hoṱhe hune ha vha uri hu ya bveledzwa veini kha ḽa Afrika tshipembe. Hune ha tou vha Swartland na Paarl hune ya vha hone nga vhuḓalo. Hoṱhe i hone ya vhukuma ito vha isiho Nothern cape.

U Aluwa

Iya aluwa nga maanda I funesa fhethu hune ha rothola, muri hoyu una mvelelo dza vhuḓi ine yo linganelaho ivha I 15t/ha uya kha 20 t/ha.

U Kaṋiwa

I kaṋiwa vhukati ha khalanwaha ubva mathomoni a nwedzi wa Ṱhafamuhwe.

Mitshelo

Mitshelo ya hone yo linganela, ya vha na tshivhumbeo tsho tanḓavhuwelaho matungo, na muvhala wa pinki une musi u tshi vho hula wa vha mutsu. Lukanda lwa hone ndi ludenya ngeno nama i na muthetshelo wa vhuḓi.

Maṱari

Matari ahone aya penya avha na muvhala wa tshitopi tsho yelaho kha mudala. A vha na tshivhumbeo tsha tswiyo na matavhi mararu.

Zwiḽi na Malwadze

Muri a u anḓani na malwadze ano ḓa nga zwivhungu na zwoṱhe zwivhungu zwo no tshinyadza muri. Uhula ha maṱari nazwo zwi na vhuthada.

Mushumo

Muri hoyu u ḓivhea nga maanḓa Rhone na Shiraz,Mourvedre, Carignan na Cinsaut, Shiraz, Moiverdre, Clairette, Grenache Blanc na Chenin blanc. Ndi mbalo ine ya khou hula vhukuma ya vha bveledzi vha dzi veini kha ḽa Afrika tshipembe vhane vho thoma u bveledza veini ya vhuḓi ya Grenache.

Muthetshelo

Muri hoyu u bveledza veini ine yavha na mitshelo na muthetshelo wa spicy.Translated by Khalirendwe Nekhavhambe