Dzi Mulch

Zwishumiswa zwa u nyora kha ngade kana bulasi zwi na mbuyelo kha mutakalo wa mavu na wa zwimela. Mavu ane avha uri o sheliwa zwa u nyora avha ana tshene thukhu, akona u kondelela na gomelelo u fhira mavu ane avha uri ha ngo shumiwa zwavhudi na zwimela zwavhudi.

©Marinda Louw

Mulch ndi Mini?

Mulch ndi zwithu zwine zwa vha zwo vhewa kha mavu uri hu kone u bveledziwa zwithu zwine zwa vha zwo vala. Zwi nga vha hu manyoro kana hu si manyoro. Tsumbo ya zwithu zwine zwa sheleliwa zwine zwa vha zwi manyoro ndi compost, zwi straw zwa kale, matari, na u fhungudzeliwa ha miri, na zwibveledzwa zwa thanda, magurannda na zwine zwa nga kona u vala zwimela zwihulwane. Zwine zwa vha zwi sina manyoro hu vha ho kateliwa geotextiles (landscape fabrics), plastic sheeting, na mathaila o bikululiwaho.

Mbuyelo ya Mulch

©Abhay Iari

I fhungudza u gonya ha madi ubva kha mavu, ya thivhela u fhalala ha mavu na u thusa kha u hula ha tshene. Zwinwe zwine zwa thusa kha zwine zwa nga manyoro ndi zwauri zwi ya kona u sina zwa kona u vha tshiko tsha pfushi, zwine zwa fhedza zwi tshi khou ita uri tshimela tshi vhe na pfushi.

Zwithu zwine zwa vha zwi sina manyoro u fana na zwithu zwa plastic zwi ya shumiswa kha zwimela zwine zwa funa mufhiso u fana na matamatisi na zwimela zwa makumba ngauri zwiita uri mavu a dzule atshi khou fhisa. Zwi dovha hafhu zwa tsireledza zwimela zwine zwa vha uri zwi tou kokovha u fana na zwi strawberries na cucumber uri zwi songo sina na u dzula zwo kuna. Fhedzi a zwina mbuyelo ya uri mavu avhe na manyoro, zwi ya fhungudza na u dzhena ha muya na u gonyisa mufhiso kha mavu zwine zwa sia zwi tshi khou vhulaya dzi microbes dza mavu.

Zwi fanela u dzheeliwa nntha uri u shumiswa ha manyoro u fana na dzi thanda, zwi nga ita uri hu bve dzi nitrogen kha mavu uri hu kone u sina dzi carbon dzine dza vha kha zwithu zwa thanda. Unga shumisa dzi nitrogen rich dzine dza vha uri dzi kha di vha thethe sa dzi mulch kha tsimu ya miroho na u fhungudza zwithu zwa dzi coarse kha zwithu zwine zwa suvha.

Ndila Dza u Ita Dzi Mulch

©Marinda Louw

Mulch inga kona u rengwa fhedzi zwi vha zwavhudi kha u shumisa zwithu zwine wa nga diitela. Unga shumisa zwithu zwine wa zwi bvisa musi u tshi khou geredzela matari a miri, matari, mahatsi wa zwi shumisa sa mulch.

Tsha u thoma u fanela u thoma wa nntsha tshene wa sheledza mavu nga madi. Wa kona u shele mulch kha dzi leyera dzine dza vha uri dzo ita ndunduma, ubva kha 2.5cm uya kha 15 cm nga u khwatha-zwi tshi khou bva kha u sa vha na zwithu zwi si zwavhudi zwa shumiwa. Mulch ine ya vha uri ndi ya vhudi I fanela u sheliwa hune ya swika 5cm utsela fhasi, hune zwine zwa vha na dzi thanda zwi tshi sheliwa hune zwa swika kha10cm utsela fhasi. U fanela u shela 15cm kule ha tsinde la muri sa vhunga hezwi zwi tshi nga ita uri muri u sine nga u nukala zwine zwa nga itwa nga mulch.

Musi u tshi khou shumisa gurannda sa mulch, unga shumisa dzi sheet ubva kha 4 uya kha 8 ya gurannda lo nukalaho. Sa tsumbo, unga kona u i geredzela wa i tavhela kha mavu ya shuma sa manyoro madala kana mulch kana wa sokou i monisa yo ralo uri i kone u bveledza zwine zwa vhidziwa upfi nitrogen-rich green mulch.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe