Cheetah
Didingwe

© Shem Compion

Dzina

Didingwe (acinonyx jubatus)

Tshivhumbeo

Didingwe ḽi ḓivhelwa u vha phukha ya luvhilo nga maanḓa kha nyendo ṱhukhu, ḽina luvhilo lu swikaho kha 90 km/h (55,9 m/h) ḽi tshi khou pandamedza tshipondwa. Hetshi tshimange tshi na muvhili musekene, milenzhe milapfu, ṱhoho ya tshipulumbu, nḓevhe dza tshipulumbu dzine dzo shavha ṱhoho. Tsho lapfa lwa mithara mivhili ubva ṱhohoni u swika mutshilani, tshileme tsha 40 -60kig, uya nnṱha ndi 800mm. tshina muṱana wa dindi na milenzhe ya murahu ire tsini na tsini. Tshimange itshi tshi na mathomathoma o dombilelaho na mutshila mulapfu uno lingana nga vhukati hatsho u bva ṱhohoni u swika kha mutumbu. Mutshila watsho una muvhala wo kunaho wo buḓaho.

Kuḽele

Madidingwe a zwima phukha dzo linganelaho na ṱhukhu sa Steenbok na Ntsa, Thomson’s Gazzelle na Tholo,fhedzi haya a tshinnani a aḓi kuvhanganya a yo zwima manwe mabuka mahulwane ano nga Wildebeest. A zwima mapfeṋe, zwiṋoni zwa fhasi zwi tshilaho na mivhuḓa.

Kubebele

Madidingwe ha tou vha na tshifhinga tsha khalanwaha tsho tewaho tsha u beba, nga hezwi a tou fana na nngwe vhana vha didingwe vha bebwa nga murahu ha u ḓi hwala lwa minwedzi mirahu. Hu bebiwa vhana vhavhili nga tshifhinga tshithihi fhedzi na vharathi vha ya di bebiwa tshinwe tshifhinga. Vhana vha dzula na mme ahone lwa minwaha mivhili, zwine zwa vhaisa mbilu ndi zwa uri vhana avha tshili ngauri, vha vha zwipondwa zwa ndau, nngwe, phele, ḓinzwi na magoni, nga u tou angaredza, nga u vha tshimange tsho vhambedzwaaho mme vha a nzela u ṋetshela nga ṅwana waḽo kana ḽa vhea vhutshilo halo khomboni ya u vhulaiwa ḽone ḽine, hune ha vha na vha vha tsireledzo kana phondi ṱhukhu tshikhala tshaḽo tsha u tshila ndi tsha vhuḓi.

Kutshilele

A dzula nga zwigwada zwivhili uya kha zwa rathi naho manwe atshi takalela u vha a oṱhe tshinwe tshifhinga. Ḓivhazwakale yao yo fhungudzea, madidingwe o ḓo ngalangala dzinguni ḽa Africa nga mulandu wa u dzhieliwa muvhuso. A tshimbila vhusiku, a vha na maanḓa manzhi nga maḓautsha na nga madekwana. A tou ṋanga fhethu ha vhuawelo, a eḓela mirunzini nga masiari musi hu tshi khou fhisa. Avho vhane a vhaathu ḽi pfa ḽi tshi khou lila vha ḓo mangadziwa ngaḽo musi ḽi tshi tou nga tshiṋoni. Aya dovha a vhomba sa ndau, a ṅaudza sa zwimange zwa ḓaka, ha bongi sa zwine vhathu vha lavhella zwone khao.

Nḓowelo

A takalela u dzula fhethu ho vulea sa zwine zwa sumbedzwa zwone kha dzi thelevishini, fhedzi a ḓi geḓa fhethu hure na maḓaka na mahatsi malapfu.

Hune a wanala hone

A zwo ngo doweleya, fhedzi fhethu ha tsireledzo hu wanala Kalahari, na vunḓuni ḽa northern na Mpumalanga, ngauralo na northern cape. o vhulahesiwa nga minwaha ya vho 1930s hangei kwazul natal kha ḽa Africa Tshipembe. Namibia vho ḓo ḓisa manwe madidingwe hluhluwe, umfolozwi na umkuze game reserve nga 1965, na eastern shores uya kha isha ḽa St. Lucia nga 1978.

Zwine zwa takadza

Khosi ya madidingwe ayi ḓi khethulusi kha manwe,madidingwe tshifhinwe tshifhinga na vhana vha ya bebiwa vha na muvhala wayo. Khosi ya madidingwe iya ṱaleliwa hangei kruger national park na northern Gauteng.

Dzina ḽa tshi latin

Acinonyx jubatus

Mawanwa

Tshileme (tshisadzi): 36-48 kg)
Tshileme (tshinna): 39-60 kg
Vhulapfu (tshisadzi): 2,0 m
Vhulapfu (tshinna): 2,0m.
Tshifhinga tsha u ḓi hwala: Minwedzi miraru
Zwibebwa: 1-5 wa vhana
U vhibva: Minwaha mivhili
Tshileme I tshi fhedza u bebiwa: 272g
Kudzudzanyele: Carnivore
Muṱa: Felidae

Kubebele

Vhana vha ya bebiwa nga khalanwaha dzo fhambanaho fhethu ho fhambanaho.

Magannḓisi

Naho asa kandi fhasi misi a sa khou tshimbila, maṋala ayo ḽi ya a lapfisa musi ḽi tshi kanda ngauralo aya fara fhasi.