Cheetah
Ihlosi

© Shem Compion

Igama

Ihlosi [Acinonyx jubatus]

Ukuvela nokwakheka kwayo

Ihlosi yaziwa khulu njengeslwani esenza izinto msinyana khulu nasiqathaniswa nezinye iinlwani, ikghona ukukhamba ibangana elifitjhani ngebelo nofana liqede ibanga elingaba makhilomithara amasumi alithoba ngesikhathi esili-awara (90 km/h) nofana (55.9 m/h) lokha nayigijimsa isilwani efuna ukusidla. Ukatsu lo waziwa ngokuba nomzinjana omatsikana, imilenze emide, ihloko erondo eneendlebe ezirondo nazo kodwana zimaqalanga.
Ihlosi inobude besilinganiso obumamithara amabili ukusuka epumulweni ukuyokufika esiphethweni somsilayo, inesilinganiso sobudisi esingabalelwa emakhilogremuni amasumi amane ukuya kamamasumi asithandathu, kuthi ukuphakama kwayo kube silinganiso esimamilimithara amakhulu abunane (800mm). Ukutsu lo waziwa ngokuba nesikhumba esinamacatjhaza abukhali, unomsila owakheke ngendlela ehlukileko enemida begodu mude ulingana nesiquntu somzimbayo ukusuka ehloko.

Ukudla

Umhlobo lo wabokatsu uphila ngokubamba khulu iinyamazana ezincazana ezifana neempunzi, amaqina, thombson’s gazelle kanye neempofu, kodwana kuyekwenzeke bonyana iinhlosi eziduna zibuthane zizume bezibulale iinyamazana ezikulu ezifana nekomomango kanye ne-wildebeest. Kesinye isikhathi zibamba iimfene neerhabu, imihlobo yeenyoni ezihlala ehlabathini, abodoyi, imiqasa, neenungu.

Ukuziphatha kwayo

Bathanda ukuhlala bamndeni wamalunga aqinileko angaba mabili ukuya kasithandathu nanyana abanye babo kesinye isikhathi bathanda ukuhlala bodwa. Umlando wabo wakurhatjheka unciphiswe khudlwana bewahlelwa kuhle. Abokatswaba baqimele endaweni ezikulu zenarka kazi ye-Afrika ngebanga lokuthunjwa nokubulawa babantu kwamalanga la. Abokatswaba bazuma emini, kodwana batjhagala khulu ngokuphuma kunye nokutjhinga kwelanga. Ngesikhathi ilanga litjhisa khulu iinhlosezi zilala ngokuzigedla emithunzini, zinjalo nje zikghona ukulila kwanga ziinyoni, abangazange bayizwe ilila bangamangala khulu ukuyizwa ilila njenge nyoni. Nanyana zenza pheze zoke izenzo zakakatsu wekhaya kodwana zona azibhodli njengombana abantu bangalindela bona nayo ikwenze lokho.

Indawo yokuhlala

Zithathanda ukuba seendaweni ezivulekileko njengomba zivame ukuvezwa emafilimini kodwana zibakhona nemakhaya eendaweni ezinotjani obunengi nemahlathini.

Lapho zitholakala khona

Lomhlobo wesilwani ongakavami begodu ovikeleke khulu utholakala kwaphela eendaweni ze-Kalahari kanye neendaweni ezikude nofana ezifihlakeleko zeTlhagu yesifunda kanye neMpumalanga, kwesinye isikhathi zingatholakala nesifundeni seTlhagwini Kapa. Ngeminyaka yobo-1930 abokatswaba baphungulwa ngokubulawa esifundeni saKwaZulu Natal eSewula Afrika. Kwathi ngomnyaka ka-1965 kwathulwa ngabutjha isitoko senarheni ye-Namibia eenciwini zembandana iHluhluwe, Umfolozi, neMkuze kanye nemilanjeni yepumalanga ye-Lake St Lucia ngomyaka ka-1978.

Amaphuzu akarisako ngayo

Ikosi ihlosi akusimhlobo wesilwani ngokwaso kwaphela kodwana inemmanga zemvelo hlangana nomndeni walomhlobo wabokatsu bomango, kuvame bona ezincani zazo zizalwe nombala lo. Ipaka le ibonakala kanengi esiciwini se-Kruger Nationa Park kunye neThlagwini yesifunde se-Gauteng.

Igama layo ngesi-Latin

Acinonyx Jubatus.

Vital Statistics

Isilinganiso sobudi (besikazi): 36 - 48 kg
Isilinganiso sobudi (beduna): 39 - 60 kg
Isinganiso sobude (besikazi): 2,0 m
Isinganiso sobude (beduna): 2,0 m
Isikhathi sekambiso yokumitha: 3 months
Inani lamadzinyana /abokatswana: 1 - 5 cubs
Ukulungela ukujarha/ukujarhwa: 2 years
Isilinganiso sobudisi ekuzalweni: 272 g
Umblobo /ikoro: Carnivora (zidla inyama kwaphela)
Umndeni: Mndenabokatsu abagijima ibelo eliphezulu Felidae Running Speed
Ukuzala nokukhulisa: Abokatswana bazalwa ngeenkhathi ezihlukileko zonyaka.

Ihlathululo yemitlhalayo

Nanyana ingathinti khulu phasi nayijamileko, kodwana iinzipho zinghwara beziluleke negadango elinye nelinye elenzako, lokha kwenza bona zidzimelele phasi.