Cheetah
Xinkakaka
Vito
Xinkakaka (acinonyx jubatus)
Xivumbeko
Xinkakaka xi tiveka tani hi xiharhi xo hatlisa emisaveni hi xinkarhana, xi fikilela rivilo ro fika kwalomo ka 90km/h (55.9m/h) loko xiri ku hloteni. Ximanga lexi xina miri wo lala, milenge yo leha, ni nhloko ya xirhendzevutana yati ndleve ta xirhendzevutana to pfuleka ngopfu. Xi tikela timitara ti mbirhi ku sukela eka nhompfu ku fikela ncileni, xi tikela makume-mune/makume-ntsevu wantiko xi tlhela xi leha ku fikela 800mm. Xi na nhlana wa concava na milenge yale hansi. Ximanga lexi xi tiveka ngopfu hi dzovo ra xona ro tiyela ngopfu ra mabala na ncila wa xona wo leha loko ku pimanisiswa nhloko na miri wa xona. Ncila wa xona wu na mavala yo xonga yo ka ya nga tolovelekangi.
Swakudya
Xinkakaka xi hlotaswiharhi swo fana na Xipene na ti Mhunti, kambe ntlawa wa xinuna wu rhandza ku hlota swiharhi leswikulu swo fana na Hongonyi ya wasa. Swi tlhela swi hlota Timfenhe, Swinyenyana, na Xihloni.
Mahanyelo
Swi tshama hi dyangu wo hlaya ku fika ntsevu wa swiphemu, swi n’wana swi rhandza ku tshama swiri swoxe. Leswi a swi hanyisa xiswona khale swi cincile.Xinkakaka swi nyamalarile ka tindzhawu tikweni nkulu ra Afrika hikokwalaho ka vanhu. Xinkakaka xi tlharihile, xi tala ku famba-famba ngopfu na mpundzu ni madyambu. Swi hlawula ndzhawu yo pfaleka ku wisa kona endzhutini loko ku hisa ngopfu na nhlikanhi. Lava va nga se tshama vatwa huwa ra xona va hlamala loko vatwa huwa tani hi xinyenyani, loko swi ri karhi swi rila, swi tlhela swi bha pongo hi ndlela leyi vanhu va nga swi langutelanga ha kona.
Matshamelo
Swi kumeka tindzhawini to pfuleka tani hileka filimi, kambe swa kumeka emakaya laha ku kumekaki byasi.
Swi kumeka kwini?
Swiharhi leswi swo hlawuleka swi kumeka Kalahari nile ti ndzhawini tale kule ta Northern Province, Mpumalamga ni le Northern Cape. Xinkakaka swi hele hi lembe ra 1930 eKwazulu Natal, Afrika Dzonga. Xitoko xa le Namibia xi tlhele xi tivisiwa eHluhluwe, Umfolozi na Mkuze game reserve hi lembe ra 1965 ni le Lake St.Lucia hi 1978.
Mahungu yo tsakisa
Hosi ya Xinkakaka ahi yin’we, kambe I xiharhi xa ntumbuluko exikarhi ka dyangu wa Swinkakaka, laha enkarhini Swinkakaka swi beburiwa ni mabala ya ntumbuluko. Hosi ya Swinkakaka yi kumeka Kruger National Park Ni Northern Gauteng hi xitalo.
