Caracal
Ḽimange ḽa ḓaka

© Nigel J Dennis

Dzina

Ḽimange ḽa ḓaka, Caracal (Felis caracal)

Tshivhumbeo

Ḽimange ḽa daka ndi lihulwane ḽa dovha ḽa vha na muvhala wa buraweni na nḓevhe nntsu, fhasi ha nḓevhe ndi hu tshena hu songo kunaho na luthihi. ḽa vha na mathoma thoma a muvhala wono nga swiri ḽa vha na milenzhe milapfu. Ndi tshipuka tshine tsha vha na mavhala vhala. heḽi ḽi mange ḽi tewa nga u tou pfi ndi ḽipuka ḽo nakesaho kha shango, ndi ḽi puka ḽo no tshimbila nga tshilidzi na muya wa maanḓa wa u ḓi kukumusa. nahone ḽi bva phanḓa kha u gonya na u dzula nnṱha ha miri. mamange haya oṱhe matsu o vhingiwa.

Kuḽele

Kha u zwima heḽi ḽimange ḽi bva phanḓa nga maanḓa vhusiku. Ḽi zwimesa nga maanḓa vhusiku na maḓautsha na nga masiari Ḽi ya zwima zwithu zwi no nga zwiṋoni, ḽi zwima phukha ṱhukhu dzo no nga, jerboas, mbevha dza muṱavhani, ṱhurwa, na rocky hyrax, ḽi ya kona na u wisa phukha khulwane dzi nonga tholo na nntsa. ḽi ya kona u bva he ḽa dzula hone ḽi ya tatamuwa ubva kha 4-5m muyani ḽi tshi khou shumisa milenzhe yaḽo ya phanḓa a ita hezwi a tshi khou fhufhela zwiṋoni muyani.

Kubebele

Ḽimange heḽi aḽi tou vha na tshifhinga tshine ḽa ḓi hwala ngaḽo lini, na haya a tshifumakadzini aya kona u eḓela na vhanna vha no swika vhararu. Ḽi beba vhana 1-6 nga murahu ha musi ḽo ḓi hwala lwa maḓuvha a 78. Ḓuvha ḽinwe na ḽinwe vhana vha ya aluwa vha ita tshileme tsha 21 gt vha pfi vho no aluwa vha na minwedzi ya 16-18 vha dovha vha kona u ḓi imisa nga vhoṱhe vha na minwedzi ya 12.

Kutshilele

Ḽi tshimbila vhusiku tshiphirini ḽi ḽothe ḽi khombo nga maanḓa kha vha zwimi. Vha zwimi vha dzula vha vhuṱalani haḽo vhunga I phukha ire thaidzo nga maanḓa. Ḽimange heḽi ḽi ya dzumbama na u vhoniwa zwi ya konda nga maanḓa.

Nḓowelo

Ḽi dzula fhethu ho omaho na maḓakani o tsitsikanyaho na dzi thavhani. Zwine zwa ḓivhea ndi zwauri ḽi dzula fhethu hune ha vha nnṱha lwa 300 m. zwinwe zwimange zwi ḓi dzula fhethu ho omaho sa masogani, ḽi ya dzula lwa tshifhinga tshilapfu ḽi sa khou wana maḓi ḽi tshi khou nwa ane ane ḽa vha ḽo a wana kha phukha dzine ḽa vha ḽo dzivhulaha.

Hune a wanala hone

A dzula hoṱhe kha ḽa Africa Tshipembe, a ḓi funela fhethu ho vuleaho maḓakani are na matombo na zwikwarani.

Tshitatisitiki

Tshileme ( tshisadzi): 11kg
Tshileme (tshinna): 15kg
Vhulapfu (tshisadzi): 109 cm
Vhulapfu (tshinna): 117
Tshifhinga tsha u di hwala: Maduvha a 78
Nomboro ya vhana: 2-4 nga tshinwe tshifhinga
Dzudzanyo: Carnivore
Muta: Felidae

Kubebele

Vhana vha 2-4 vha ya bebiwa nga nwedzi wa October uya kha march yo ḓi hwalwa lwa minwedzi mivhili.

Maganḓisi

Ho vhambedzwa na zwinwe aḽo maganndisi ndi mahulu madenya. na haya maganndisi a milenzhe ya murahu a vha atshi khou dzhena ngomu kha ya phanḓa.