U Bveledzwa ha Mohair na u Irengisa kha ḽa Afrika Tshipembe

Mbudzi dza Angora dzi geriwa nga murahu ha minwedzi ya rathi. U lemela ha khofheni hune havha uri ho lingana zwi bva kha minwaha ya mbudzi: khofheni ha ṱhukhu hu nga vha 500 g musi i tshi khou geriwa lwa u thoma wo vhambedza na khulwane dzine dza vha 2 kg. Nga murahu ha u gera, ho no pakiwa zwoṱhe zwo no dzudzanea ho no nwaliwa na nomboro dza lutingo na dza mubveledzi.

U Vhambadza Mohair

Mbudzi dza Angora dzine dza vha dzi tshi kha bulasi ḽiṱuku,vho rabulasi vha nga vha na vhukwamani na vhanwe vha vha ḓivhadza uri vha khou ḓo gera dzi mbudzi uri vha kone u dalela bulasi musi hu tshi khou geriwa. Nga murahu ha u gera, iya kona u kaliwa ho swedziwa vhulapfu, maanḓa na mbonalo, dza pakiwa kha dzi bales dza makiwa huna nomboro dza mubveledzi na vhundeme ha hone. Munwe na munwe ane avha na bulasi uvha ana nomboro ye a ḓi nwalisa ngayo. Bale musi yo ḓiimisa nga yoṱhe i nga lemela 150 kg. Vhafuwi vhane vha khou fuwa kha bulasi ḽiṱuku vha fanela u nwala tshinwe na tshinwe fhasi kha u dzhenelela kha zwa mavhudzi uri vha kone u badelwa.
Mavhudzi a tshimbidzwa a iswa kha murengi, ane aḓo kona u dzi vhambadza a rengisa kha auction, zwine zwi ya vha hone lwa 14 kha nwaha kha Wool and Mohair Exchange Port Elizabeth. Mavhudzi haaḽa aya bviswa avha zwithu zwinzhi havha na dzi tsumbo dza u sumbedza murengi. Murengi u ḓo renga dzi fibre dzi nnzhi akona u ya u dzi shuma atshi ya phanḓa. U dzi shuma hu vha hokatelwa na u dzi vhea nga nḓila yone, u ṱanzwa,carding, combing, spinning, dyeing, weaving na knitting a kona uvha o fhedza.
Vha rengi vha Afrika Tshipembe vha renga zwine zwa vha 5% ngeno 95% i tshi iswa mashangoḓavha.
Hu raru hune afrika Tshipembe ḽa rengisa hone ndi China, Italy na Taiwan.
Zwazwino (2018) huna vharengi vho no swika vhaṱanu, vhararu vhane vha iselwa, na vhabveledzi vhano swika 30.
Zwinwe zwazwithu zwhulwane zwi ya bveledzwa kha ḽa Afrika tshipembe ho katelwa masogisi, nguvho, maduvethe, zwikhafu na zwiambaro nga u fhambana hazwo na zwithu zwa u khavhisa. Nnḓa ha Afrika tshipembe i ya shuma tsha tshithu tshihulwane vhukuma kha u bveledza dzi suthu na zwinwe zwithu zwa fesheni.
Vhabveledzi vha Mohair kha ḽa Afrika tshipembe vha ya amba nga ha ndivho ya Angora kha hezwi zwithu.

Tshitatisitiki nga ha Mohair khaḽa Afrika Tshipembe

Mohair i bveledzwa fhethu hune havha ho oma kha ḽa USA na Australia na Lesotho, fhedzi kha ḽa Afrika Tshipembe u bveledzwa 53% kha yoṱhe ine ya bveledzwa kha ḽifhasi. Ndeme ya gross ya mohair ine ya bveledzwa yo vha i tshi swika R529 million nga 2015. U bveledzwa ha 2015 (2 500 tons) yo vha yo haniwa hu tshi khou vhambedziwa na ya 2006 ine mbalo dza hone dzo vha dzi 3 700 tons. Zwithu zwo itaho uri hu vhe na u haniwa zwo bva kha gomelelo kha zwipiḓa zwinzhi hune ha bveledzwa hone u fana na vunḓu ḽa Eastern Cape. Nga 2006 mutengo wa mohair wo vha u R78/kg u tshivhambedzwa na wa 2018 he mutengo wa swika kha R250/kg.

Vhuthada kha u Bveledza Mohair

Afrika tshipembe hu kha ḓi vha (2018) fhasi ha mutsiko muhulwane wa gomelelo ḽi sa khou imaho kha vhupo vhune ya bveledzwa hone. Hunwe vhupo vho no wana mvula ine ya khou ṱoḓea, fhedzi vho rabulasi vho vhalaho vha kha ḓi fhedza dzi tshelede dza vho vha tshi khou renga zwiḽiwa na u endedza zwi ya thusa zwifuwo zwavho. Naho zworalo dzi kha dzi ṱoḓea vhukuma dzi mohair nahone hu tshi vha na ṱhahalelo ya zwiḽiwa zwine zwa tea u swika nga tshifhinga tshithihi, nahone maragani ho no dzika ngauri dzi khou rengwa na kha dzi auction.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe