Buffalo Thorn
Mutshetshete

© Shem Compion

Dzina

Mutshetshete

Dzina ḽa tshi latin

Ziziphus mucronata

Tshivhumbeo

Hoyu ndi muri muhulu une wo kaliwa uya swikisa 17m nga u lapfa. Ndi muri uno ṱavhanyedzesa u hula fhedzi au funi fhethu hu re na gomelelo kana khuli. Makwati a muri a ya hwasa nahone e muvhala museṱha na vhusumbusumbu. Maluvha a hone a na u penga hudala, a wanala vhukati ha maṱari o thabaho a muri.
Maluvha a muri uyu a thoma u vhonala u bva nga ǹwedzi wa Tshimedzi u swika nga wa Lambamai. Mutshelo wa o u thoma u vhonala nga Luhuhi u swikela nga Ṱhangule. Mipfa ya Muri wa Mutshetshete I wanala I mivhili kha ṱari ḽithihi, muǹwe uvha wo kombama muǹwe wahone wo ima wo to tswititi. miǹwe ya mitshetshete yo no vhaho miri ya kale, I vha I sina mipfa.
Maluvha a miri a vhidza zwikhokhonono na zwiṋoṋi zwi no ḽa mutshelo mutswuku wao ungaho thabeila. Mipfa ya muri inga ita luselo lwavhuḓi ngauri mipfa yahone I vha I minzhi musi itshi kha ḓivha miṱuku nahone muthu anga si I athulule zwo leluwa ngauri ivha yo sedza fhethu ho fhambananaho nahone itshi ṱhavha. Mutshetshete u na maṱari madala a penyelelaho ndi nga zwo nga luambo lwa tshivhuru vha tshi u vhidza Blinkblaar.

Mushumo wa Muri

Maṱari a mutshetshete a shumiseswa u tsireledza madanga a zwifuwo kana a vheiwa nṱha ha vhiḓa la mukololo. Khuni dza hone dzi shuma zwithu zwinzhi na sa tshivhaswa. Matavhi a maṱari na midzi yawo a ya shumiswa sa mushonga, a fhodza malwadze a mafhafhu, lukanda, khana na thumbuni. Musi o tjakekanyiwa a ya thusa na u imisa malofha a shuluwaho lwu shushaho. Lutendo lwa vhaǹwe vho ndi lwa uri hoyu muri una murunzi u tsireledzaho na kha ṋdadzi.

Ngudo

Mutshetshete ndi muri u ne vharema vha Afrika vha tenda zwinzhi khawo. Lushaka lwa MaZulu vha tenda kha uri maṱari awo a ya kona u hwala muya wa mufu vha ya mu eḓedza mavhiḓani vhou hwala nga ḓuvha ḽa mbulungo. Hangei Botswana vha tenda uri murunzi wa o uya tsireledza kha ṋdadzi.

I wanala fhii?

U wanalesa Arabia na Western Cape