Maendlelo ya Valehansi
Mimoya kumbe mindzhuti leyi tirhaka switala kuva kuri ya lavakulu vanga lova vaxinuna lawa welaka eka ntlawa wava kokwani va rixaka rero. Rixaka ra ma Xhosa rivula valehansi leswaku i iminyanya, laha ma Mpondo vava vitanaka amathongo.
Hixitalo vavanuna va xiyimo na nhlohletelo eka vutomi bya vona, mindzhuti ayiri varhangeri va valandzeri – vasimeki va rixaka, varhangeri va rixaka na tihosi tale ndzhaku – leti ati teka ndzhawu eka swiyimo swa vuhosi lexingana valendzeri votala.
Rirhangu ra valehansi va rixaka rale kaya, na ndyangu lowu engetelelekeke. Nhlanganiso lowu hanyaka exikkarhi ka swirho swa ndyangu xikan’we na vale hansi vantlawa wa xinuna, varhangeri va miti va xinuna hivona vafambisaka mintirho ya xintu ya muti hi voxe kumbe va rhumela munhu.
TMurhangeri wa muti loyi anga lova u hlanganisiwa na vana vayena va majaha tani hi swikwembu swa muti, ntirho lowu lavaka leswaku ku tlaviwa swifuwo kambirhi. Eka ntirho wosungula (umkhapo), mbuti yombasa leyingariki na mavala ya tlhaviwa ku fambisana na (ukukhapa) mimoya ya lava hundzeke ya mindzhuti.
Eka wavumbirhi (umbuyiso), ku dlayiwa homu ku vuyisa (ukubuyisa) mimoya ya lava hundzeke tani hi swikwembu ku hlayisa kumbe ku langutela xikan’we naku hlayisa muti. Hambi leswi tihosi ta matimu minkarhi yin’wana ati lahliwa etibuweni ta milambu kumbe e nhoveni, varhangeri va miti ava lahliwa exivaleni xa muti ekusuhi nale gedeni ya kwala mutini.
Ku Hundzuka Moya wa Valehansi
Vanhu hinkwavo lavakulu lava lovaka, vavasati lavangariki vantsongo eka vavanuna, ava hundzuka mimoya ya valehansi naswona avakota ku hlohletela vutomi bya swirho swa muti, laha ava vulavula navona emilorhweni kumbe swilo leswi hlolaka.
Wansati anga hundzuka swikwembu swa vana vayena, vatukulu xikan’we na vana va boti wa yena. Hambi leswi valehansi va xinuna eka ntlawa walowo laha anga tswariwa kona kuyisa emahlweni kuhlohletela wansati endzhaku ka vukati, wansati loyi anga tekiwa nayena ku pfumeriwa leswaku u hlohleteriwa hi valehansi vakava nuna wa yena.
Leswi swihlamuseriwa hindlela yokarhi eka ntirho wa mucato wa ndzhavuko (umdudo), loko mutekiwa a tlangisa tlhari, leri ringa ra tata wa nuna wayena, e nyangweni wa xivala xa tihomu (ukuhlalsa umkhonto). Loko wansati a vabya kumbe a vitaniwa kuva n’anga, kaya leri anga tswariwa eka rona, kumbe loyi a rhumiweke u boheka ku endla swilaveko hiku yimela yena.
Mintirho ya Xintu
