Kulawula matoto ya tihuku

© Chris Daly

Kulawula kutsakama i ndlela ya kahle swinene kulawula kuthyakisa ka tihuku hi matoto. Thyaka leringa oma ngopfu ritlhela rivanga ritshuri swinda endla leswaku kuva na nkayivelo wa mati emirini wa tihuku xikan’we na swiphiqo swohefemula, kasi lawa matoto ya tsakamaka wona ya kusa ti bacteria na kukurha leswi endlaka leswaku kuva na ammonia yotala. Matoto lawa ya tsakamaka yatlhela ya vanga ti mbvupye, kutshwa ka nhlonge, ku nwayanwayeka nova tinga hanyi titsakile tihuku.
Ku tirhisa kahle matoto ya tihuku, hlayo ya matsakamelo wufanele wutshama exikarhi ka 20- 25 %. Loko ya tshikeleriwa yafanele ku pfumelela xivumbeko lexi ya endliwaka xona. Yatava ya tsakama ngopfu yata tikomba hiku damarhela naswona yatava ya ome ngopfu loko yanga teki xivumbeko lexi ya endliwaka xona.

Switsundzuxo swa vulawuri

Vulawuri bya kahle bya matoto swisungula hikuva xihahlu xa tihuku xiva xindlaleriwe kahle. Switirhisiwa leswi swifanele kuvekiwa kahle loko yangase tirhisiwa, hikuva swinga tika swinene kutirhisa switirhisiwa leswi loko kuve laha aswivekiwe kona katsakama nyana loko se swiya exihalwini. Vanwana vanwamapurasi lava vatsakela kurhanga va ndlalela xihahlu kwalomu ka vhiki kunga se nghenisiwa tihuku leswaku leswinga ndlaleriwa swita pfa swioma.
Leswi ndlaleriweke swifanele kutshama swirikarhi swi hundzuluxiwa leswaku swita tshama swiomile. Tihuku natona tita pfuna swinene hikuva tishama tirikarhi tihandza xikan’we notitshuva.
Maendlelo na malawulelo ya swon’wela eka swona swina nkoka swinene loko swita eka kulawula thyaka exihahlwini. Van’wamapurasi vafanele kutshama varikarhi vakambela swonwela eka swona mati no lulamisa laha ku pfutaka endzhaku kaloko tihuku titava tisusiwile naswona kunga senghena tihuku tin’wana. Maendlelo lawa ya fanele kutlhomiwa tihlo kusukela loko kutava ku fike tihuku xikan’we no tiyisisa leswaku lomu kupfutaka ka lulamisiwa hi xihatla. Leswi swi angarhela nati foggers nati evaporative cooling pads, leswinga endlaka leswaku kuva na kutsakama koka kunga heli loko kuri na xiphiqo.
Ku halaka ka mati swifanele ku papalatiwa swinene. Ku tlakusiwa ka swin’welo kuya hiloko tihuku tiya tikula swikumeke swirikahle eka kuhunguta kutsakama hikwalomu ka 7%. Swinwelo swifanele kuvekiwa eka ntshikelelo wakahle xikan’we no basisiwa kahle kusivela kuhalakela ka mati no tirha kahle. Maendlelo yati nipple drinkers yakumeke yari na mbuyelo wakahle swinene kuhunguta kuhalaka no tlangisiwa ka mati kutlula ti bell drinkers.
Swakudya swina xiave eka kuthyakisa nakutsakama ka swihahlu hikokwalaho ka swakudya leswikumekaka eka swona swofana na munyu, sodium bicarbonate, molasses, soya, amino acids na crude protein, loko tihuku tiphameriwe swotala swinga endla leswaku tihuku tin’wa mati yotala swinene nakuva titlhela tiya humesa. Swakudya swin’wana swinga chulukisa tihuku swinene leswi ngata engetela mpimo wa nitrogen. Ntshikelelo wa kuhisa xikanwe na mimirhi yin’wana swingava na swita ndzhaku swoyelana na sweswo.
Ku Tala ka Tihuku, Ku tatiwa ka tihuku exihahlwini letingavaka tivekiwe eka nhlayo yokarhi hi square mitara sweswo swita endla leswaku na thyaka ritala swinene. Swita tika swinene kuva kutshama kubasile swinene exihahlwini. Swita tika swinene loko tihuku tihoxiwe titele exihahlwinin. Nhlayo ya switirhisiwa swondlalela nayona yina xiave kufana na leswi nga laha henhla. Swondlalela leswinga talangiki no vevuka swinga tsandzeka kusivela kutsakama exihahlwini. Nhlayo ya swondlalela yitaya xihahlu na muxaka wa swondlalela lowu tirhisiweke.
Swipimelo swa ndzhawu, kufana na maxelo lawa ya hisaka no tsakama, mapapa kumbe kutitimela kale hansi swinga endla leswaku na matoto yatihuku yava lawa ya tsakamaka swinene ngopfu ngopfu loko moya wunga ngheni hiku ringanela kumbe michini leyi kufumetaka ayi fikeleli kuva yi omisa matoto. Swiphiqo swa kutitimela swifanele kuherisiwa hikuva kuhoxiwa switirhisiwa leswi susaka xirhami xikanwe na mphakelo wa mati. Kuhangalaka ka moya naku kufumetiwa swifanele ku lawuriwa kahleleswaku xiyimo xiya kahle exihahlwini.

Translated by Ike Ngobeni