Ti Simbulu leti Tshembiwaka
Eka rixaka ra Ntwana, mpfula ahi yo pfuxelela swibyariwa ntsena. Yi tlhela yiva xikombiso xaku kota ku andzisa xikan’we na xikombiso xaleswaku ntumbuluko na vaaki swina kurhula. Ku kota ku tiyisisa leswaku kuna kuhundzela emahlweni ka leswi, ku kombela mpfula swiendliwa lembe na lembe.
Loko kungaseva na ntirho lowu mpfula xikhongeleriwa hi xikombiso xa xinyenyani xa rihati (tladi). Lexi tshembiwaka ngopfu kuva kuri xinyenyani xa Cape fish eagle, xinyenyani lexi xihambanyiseka hikwalaho ka tisiva ta xona to tshuka, tobasa xikan’we na tantima. Kutshembiwa leswaku xinyenyani lexi xi phasiwa hi xilo lexi vange i lehadima, rimhondzo ra homu leri khavisiwaka kuva rifana na xinyenyani lexingana mihlovo ya swirhendzevutani swobasa, swo tshuka na swantima.
Xilo lexi xo phasa xa lehadima xitirhisiwa ngopfu hi tin’anga (ngaka or mapale) ta xisati kumbe ta xinuna ku kombela mpfula leyingata tiyisisa leswaku misava yonona ya pfuxeleleka xikan’we na vaaki. Rixaka ra Ntwana rina mavonelo yo hambana hambana loko swita eka ti simbulu taku tswarisa.
Xikombiso, muhlovo wotshuka wutekiwa tani hi xikombiso xaku kota kutswala ngopfu xikan’we na khombo. Ku hatima switekiwa tani hi xikombiso xa mpfula, hambi leswi rixaka ra Ntwana ritlhelaka ritshemba leswaku ringa tirhisiwa hi valoyi kutani ri cinciwa leswaku ntumbuluko wa kunona ka misava leswaku kuva na vutomi wungahavi kona.
Swifana hindlela yaleyo, vavasati, lava vangana vuswikoti byaku andzisa hi xitalo eka misava xikan’we na xivelekelo, vatlhela vatekiwa tani hi khombo swinene eka kuhumelela ka vaaki. Ku kanakana loku ku kombisiwa hi vuxaka lebyinga exikarhi ka vavasati na tihomu. Hinkwaswo swivoniwa hi xikan’we nakuva swikanetana.
Hivumbirhi kaswona switekiwa tani hi swikombiso swaku kota ku andzisa naswona hivumbirhi kaswona swiyimela khombo eka matimba yaku tisa vutomi byintshwa. Xikombiso, vavasati lava vanga e masikwini ava pfumeleriwi ku nghena exivaleni xa tihomu. Xivangelo xakona, hileswaku loko wansati loyi anga tswaleku a nghena exivaleni, uta tluleta tihomu xiyimo xa yena.
Vavasati vatekiwa mahlayisekile ntsena loko vangahayi emasikwini (menopause), loko va cukumeta vuhlalu bya vona bya le xisutini, ehandle ka vuhlalu byale hansi bya pink. Loko kuveku muhlovo wa pink wutekiwa tani hi nkatsakanyo wa muhlovo wobasa na wotshuka, muhlovo lowu wukombisa masangu, naswona hiku ehleketelela, mayelana naku titshuneta leswaku swifana kambe swinga tikeli e tlhelo rin’we.
Leswi swivula leswaku rixaka ra Ntwana ringa endla vuxaka lebyi nga twisisekeki, lebyi kanakanisaka hi xitalo, exikarhi ka mihlovo yokarhi, swilo xikan’we na swin’wana leswingana nkoka eka kuhanya ka vona eka leswi vaswihleketaka xikan’we na mimiri ya vona.
Mihlovo yifambelanisiwa naku hisa kumbe ku hola, ku basa kumbe nghozi, leswi ringetaka ku nyika rixaka ra Ntwana hi ririmi rati simbulu leti pfunaka leswaku va twisisa misava leyitalaka kuva yitekiwa yinga twisiseki, yingari na vunghana xikan’we nakuva yiri eka xiyimo lexi khulukaka.
Translated by Ike Ngobeni