Ditumelo Tša Setšo Tša BaNtwana

Ditumelo Tša Sešupo

©Dr Peter Magubane

Go BaNtwana, pula ga se fela mothopo wa go swarega wa tsošološo. Gape ke sešupo sa monono wa semoya le leswao gore tlhago le setšhaba di kwane. Ka nepo ya go netefatša tšwelo pele ntle le taelo ya legohle, ditirelo tša go neša pula di swarwa ka ngwaga. Pele ga tiragalo ye pula e kgopelwa go ya ka leswao la nonyana ya lehadima (tladi). Yeo ka bophara go dumelwago gore ba Ntšhu ya hlapi ya ka Kapa, nonyana ye e hlaola ka mafofa a yona a khubedu, a mašweu le bontsho.

Go dumelwa gore nonyana ya lehadima e swerwe ka gare ga selo se bitšwago lehadima, lenaka la pholo le le kgabišitšwego go bontšha nonyana e khubedu, bošweu le dinkgokolo tše ntsho tša go ba le ntlha ya ka gare ye e swanago.lehadima le šomišwa kudu ke banna le basadi ba bomodimo (ngaka goba mapale) go kgopela pula seo se tla kgonthišago tsošološo ye e nonnego ya naga le setšhaba.

BaNtwana ba na le maitshwaro a go phigišana a lebišitšwego dišupong tša monono. Go fa mohlala, mmala wo mokhubedu o tšewa bjalo ka leswao la pelego le kotsi. Lehadima le bonwa bjalo ka ketapele ya pula, eupša BaNtwana gape ba dumela le ka swarwa ke baloyi le go lahletšwa ka nepo ya go phekgola tshepedišo ya tlhago ya bophelo. Se sengwe se, basadi, bao ba nago le maikarabelo a pelego ka kakaretšo ya naga le popelo, le bona ba bonwa bjalo ka kgonagalo ya ditšhošetšo go katlego ya setšhaba. Kganetšano ye e bontšhitšwe ke kamano magareng ga basadi le dikgomo.

Bobedi bo hlaolwa ka le go ema ka lehlakoreng la kganetšo go ye nngwe. Bobedi ke dišupo tša go ka ba le tšhošetšo go maatla a go belega go ye nngwe le ye nngwe. Go fa mohlala, basai ba lego kgweding ba thibelwa go tsena lešakeng la dikgomo. Lebaka la se ke gore, ge basadi ba meopa ba tsena ka lešakeng, maemo a swanago a tla wela dikgomo.

Basadi ba bonwa bjalo ka ba 'bolokegilego' fela morago ga ge ba kgaotša go ya kgweding, ge ba lahla mapanta a bona a dipheta ka moka a letheka, ka ntle le lepanta la fasefase la mmala wo mopinki. Ge e le gore mmala wo mopinki o tšewa bjalo ka kopanyo ya bokhubedu le bošweu, mmala o bontšha malea a boemo gare ka tša thobalano ka seabe.

Se se hlaloša gore BaNtwana ba aga kamano ye e raraganego kudu, gantšhi e hlakahlakanego, magareng ga mebala, dilo le dikarolo tše bohlokwa tša go phela ga bona ka bobedi makala a malea le a go swarega. Mebala e bapetšwa le maemo a phišo le go fola, bohlweki le kotsi, yeo e šomago go fana ka sešupo sa polelo go BaNtwana yeo e thušago go dira kwešišega ya lefase leo gantšhi le bonwago bjalo ka le sa kwišišego, la bonaba le go ba ka maemong a go ya go ile a kelo ya phetišetšo ya maatla.

Translated by Lawrence Ndou