Ku Byariwa ka Basil

© Marinda Louw

Mabyalelo ya Mbewu

Basil yi byariwa kusuka eka mbewu kambe swirhabyani swinga tsemiwa kuva swibyariwa. Varimi lava xavisaka vabyala mbewu ya basil emasinwini kumbe va endla leswinga toloveleka masiku lawa kunga ku mbyala mbewu eka ti seed bed eka tindzhawu tofana na ti greenhouse kutani vati simula endzhaku ka mavhiki yanharhu kumbe mune.

Mabyalelo

Ku byariwa ka swimilani swa basil xikan’we naku byala mbewu swi endliwa hi mavoko kumbe hi muchini. Byala emisaveni kufikela eka 10 cm eka ntila kutiyisisa leswaku basil yiyima hi yoxe naswona yilala kulandzelela ntlimbano lowu tsakeriwaka.

Xipesi

Swimilani swifanele ku vekiwa eka xipesi xa 30 cm hiku hambana eka mintila leyinga 50 cm hiku hambana. Leswi swiva swiri exikarhi ka 65 000 na 67 000 wa swimilani swa basil hi hectare. Van’wamapurasi van’wana lava xavisaka va engetelela ntlimbano wa swimilani kusuka eka 80 000 kuya eka 100 000 wa swimilani hi hectare.

Nkarhi Wobyala Mbewu

Byala mbewu ya basil ekusunguleni ka ximunwana kutiyisisa leswaku gwitsi ro hetisela ari fikeleli swimilani. EAfrika Dzonga, leswi swi endliwa hi nhweti ya August kuya eka October.

Nkarhi Wobyala

Ku endla swimilani swa basil eka greenhouse hi nhweti ya July swita pfuneta eka nkarhi wo humelerisa mihandzu. Simula swimilani loko swiri kwalomu ka 150 mm hiku leha, endzhaku kaloko ku hundzile gwitsi kusukela August kuya eka October.

Nkarhi Wokula

Kusukela loko mbewu ya basil yibyariwa kuya fika loko ntshovelo wufika swinga teka kwalomu ka 10 ra mavhiki. Endzhaku kasweswo basil yinga tshoveriwa kambirhi nakambe. Tsema basil kwalomu ka 15 cm ehenhla ka misava ku endlela leswaku yitlhela yimila nakambe.

Ku Nonisa Misava

Unga cheli manyoro yotala swinene hikuva leswi switava na xiave eka kukula ka swimilani na kuhuma mabilomu. Nonisa misava kuya hi vulavisisi bya lebyinga endliwa eka misava loko kunga se byariwa. Kwalomu ka 200 kuya eka 300 kg ya 3:1:5 loko swimilani swahari kwalomu ka 20 cm kuya e henhla laha swinga ringanela kuya tshoveriwa. Chela nhlayo leyinga ringanela endzhaku ka ntshovelo wosungula. Swakudya swa Foliar swikahle ku hlohletela matluka lawa ya hanyeke kahle.

Ncheleto

Swimilani basil swi chava ntshikelelo wa ndzhongho leswi endlaka leswaku swiva na nkoka swinene kuva misava yitsakama kuringanela kuya hileswi swinga tsundzuxisiwa xiswona hi muxaka wa misava. Vekela ti moisture readers leswaku tita tshama tirikarhi ti languta kutsakama ka misava. Ntshikelelo wuta tisa mabilomu lawa yangana nkoka waku humelerisa swilaveko. Basil yinga cheletiwa hiku tirhisa sprinkler kumbe drip. Drip yi, hambiswiritano, yikahle hikuva yi endla leswaku matluka yangatshami yarikarhi ya tsakama. Loko yatshama yarikarhi ya tsakama swivanga fungus, leyi onhaka matluka.
Kuya hi maxelo na mahiselo basil yinga kula kahle hi kwalomu ka 40 mm ya ncheleto hi vhiki. Swa hlohleteriwa ku endla ncheleto kuringana kanharhu hi vhiki. Eka misava ya sandi ncheleto wulaveka eka siku ravumbirhi rin’wanwa na rin’wana. Ku ndlaleriwa swa hlohleteriwa hikuva swihunguta kuhaha ka mati. Kunga ndlaleriwa hi plastiki kumbe swimilani leswinga tsemeleriwa. Leswi switlhela swilawula nhova kuva yi mila.

Translated by Ike Ngobeni