Cape Ground Squirrel
Tyatyasa hansi Maxinjani

© Nigel J Dennis

Vito

Maxinjani (Xerus inauris)

Xivumbeko

Tyatyasa hansi maxinjani ixinwani xa swihadyani leswintsongo swalaha tikweni ra Afrika Dzonga. Xipimiwe kwalomu ka 450mm hiku leha kasi xitika kufika ka 1kg. Miri wa xona wulave kuyelana na cinnamon himuhlovo, xiva na bandi ro basa laha matlhelo. Khwiri ra xona iro basa xitlhela xi bazela hi ncila wotlhuma lowunga wa ntima nako basa. Voya bya xona abyi tlhumangi na kantsongo. Kasi hi xixika voya bya xona byiva byitele kutlula hi ximumu.

Swakudya

Tyatyasa hansi Maxinjani xitala kudya mintsembyani leyi katsaka timintsu leti xitihandzaka himinwala na matinu ya xona yale mahlweni. Swakudya leswi swihandziwa kufana naxinwani naxinwani xihadyani lexi tihandzelaka swakudya kambe xitirhisa matinu lamakulu kutsemelela. Xirhandza kudya swimilani leswingana mati swinene. Himinkarhi ya ximumu xitidyela muhlwa na majenje.

Kutswalana

Hambileswi lexa xisati xitshamaka xilulamele kutswala kusukela loko xiri na ntsevu watinhweti, kupfumeleriwe ntsena leswingana lembe kutswala. Leswa xisati swina mavele mambirhi yo mamisa swivanani swa swona naswona switswala kwalomu ka mbirhi kuya eka ntsevu wa vana hinkarhi wunwe laha xinwe xitikaka 20grams. Vana vakona vava vangase vumbeka kahle no mila voya loko vatswariwa. Nhlayiso wa vana wuvonaka wuri ntirho wa tiko hikuva mintirho yakona kapfunaniwa tani hiloko hi tyatyasa hansi maxinjani hinkwavo vaxisati. Lexikulu eka hinkwaswo xa xinuna xapfumeleriwa kutinghenisa eka timhaka tamasangu naswotala swaxisati laha himinkarhi yotala swiheleketiwaka hileswi swaha kulaka. Kuhangalaka ka swivanani swihumelela endzhaku ka malembe mambirhi. Leswi swiendla leswaku kuva na mintlawa yintshwa nakuva ku akeka rixaka.

Laha xikumekaka kona

Xikumeka hinkwako kusuka e Kalahari, Free State, Northern Cape, North West nale Southern Cape provinces kuya va Beaufort-West/Graaff-Reinet district.

Field notes

Vamaxinjani aswihambanangi hi xivumbeko na maendlelo kumbe mahanyelo. Hambi leswi van’wamapurasi vaswihlongolaka no swidlaya, nhlayo yaswona ayi cinca cinci.