Bushveld Complex na Vredefort Dome

© David Fleminger

Transvaal Supergroup

Endzhaku kaloko kuhundzile Transvaal Supergroup kufikile Bushveld Complex, leyinga vumbiwa loko nhlayo yikulu ya maribye ya molten rock lawa yanga sukumetiwa kusuka eka Mantle kuya ehenhla kufika eka Transvaal Supergroup. Kunghenisiwa ka maribye lawa kuya eka masalela ya mikhukhula ya Transvaal Supergroup leyinga endliwa hi igneous rock complex tleyi tekaka ndzhawu yo ringana 60 000 square km’s, leyi endlaka leswaku yiva leyikulu swinene emisaveni. Bushveld Complex nayona yina kwalomu ka 80% ya Platinum ya misava hinkwayo. Yay ya hina!
Kambe akungari ntsako na mintlangu ntsena. Kwalomu ka 2 wa mabiliyoni wa malembe lawa yanga hundza, kuvile naku wa ma xiphemu xa ribye lexinga wela emisaveni kwalomu ka 120k’s e dzongeni-vupela dyambu bya Joburg. Ri wile hi matimba swinene lero ribye leri ari fanele kutlakuriwa, kwalomu ka 10km’s ehenhla ka laha ariri kona ekusunguleni. Mbuyelo wakona kuve Vredefort Dome, ku tlumba ka ribye lokukulu swinene lokunga humelela khale loku ku tivekaka emisaveni (ekusunguleni aku pimiwe kufika eka 250km kusuka e matlhelo, hambi leswi xiphemu lexikulu sweswi xinga pfariwa). Ku tlumba ka ribye leri kote kucelela swiphemu swa nsuku, leswi hinkarhi walowo aswiri ekusuhi nale henhla ka misava, leswinga endla leswaku swisivela kubuluka ka mundzuku.
Kambe Vredefort Dome ayi nga tshami yirikarhi yitekiwa tani hi xivumbeko lexinga vangiwa hi kuchayisiwa ka misava naswona, eka malembe lawotala, lavangana vutivi ava tshamela ro humesela ehandle leswi ava tshamba swona leswaku swihumelerile. Hambi swiritano, vulavisisi byintshwa byi kotile kuva byi basisa swilo swotala naku pfumaleka ka ntwisiso eka masungulo ya Dome kusungule kuvuya ku tshamisekisiwa hivutivi bya ti geologists. Hambi leswi ndzinga se twisisaka leswaku kuchayisiwa ka miasava swinga endlisa kuyini dome ematshan’wini ya xirhengele, ndzi fanela ku rhulela xihuku eka vutivi byo hlawuleka byo huma eka lavangana vutivi kutani hi pfumela leswaku himpela masingita lawa hi wona yanga swiendla hinkwaswo leswi.

Translated by Ike Ngobeni

Loko kungase va na ku khandliwa ka Vredefort

Nkahelo wa mati, carbon dioxide nati gas tin’wana ti phohlile exikarhi ka maribye lawa yanga pandzekela kuta fika e henhla ka misava kutan...more

Vulavisisi byo sungula bya Vredefort Dome

Hiva 1950s, buku leyi vitaniwaka ‘Target: Earth’ yihumesiwile laha vatsari vanga hlamusela leswaku ti dinosaurs tive kona hikwalaho ka k...more

Sayense yaku vumbeka ka Afrika Dzonga

Ku tshembiwa leswaku masalela ya Dominion group ya cheriwile kumbe ku hangalaka kwalomu ka 3.07 wa mabiliyoni wa malembe lawa ya hundzeke, e...more

Ndlela leyi ti Meteors ti khumbhaka misava hikona

Loko u languta e mapapeni exikarhi ka vusiku lebyingana vunyama, hinkwaswo swilanguteka swihorile....more

Ndzavisiso wa Vredefort Dome

Endzhaku e Afrika Dzonga, hambi leswi, nhluvuko wa xi sayense awulave kuhi hundza hikwala tlhelo....more

Switepe swaku endliwa ka Vredefort Dome

Loko bolide ya Vredefort yita tshunela kuya chayisa misava, rivilo ra yona ri ehleketeleriwa kuva rive kun’wani ka kwalomuya kale xikarhi ...more

Kunga twisiseki ka masungulo ya Vredefort Dome

Swihlawulekisi swoka swinga tolovelekangi swa sayense ya Vredefort Dome switsariwe ehansi hi vativi va sayense kusukela hi malembe yava 1878...more

Ku gandliwa ka Vredefort

2 billion wa malembe lawa yanga hundza, akungari na swimila eka planet, naswona xikombiso xin’we ntsena ya vutomi lexi axiri kona akuri ti...more

Vredefort nale Gold Fields

Afrika Dzonga i ndzhawu ya nkateko. Hikatekisiwile hi kaya rotshamiseka eka tiko nkulu ra khale, kule swinene na kudzinginika ka misava kumb...more

Xa Vredefort Dome Shattercones ya Shock Metamorphics

E handle ka xirhengele xa Vredefort, kutlumbiwa ka misava loku kusiye swotala endzhaku, swin’wani switsariwe emaribyeni....more