Thick-Tailed Bushbaby
Kgajwana ya Mohatla o Motenya

© Roger De la Harpe

Tjhebahalo ya Bushbaby e mohatla o motenya

Bushbaby e mohatla o motenya e ke mofuta wa galago o moholo ka hofitisisa. Mmele le mohatla di bolele ba 373 mm. le mohatla wa 415 - 473. Mmele wa tse tona o moholo ho tse tshehadi.
Mmala wa boya ba yona o sootho bo boputswa ka mmala o kganyang o ka fatshe. Boya ba yona bo teteyane, bo patsi, bo bollele, bo ya thothomela mme bo ya benya. Ha ngata e kaka se sotheile ka ditsebe tsa sona se e fang tjhebehalo e kang se maketse. Mahlo a shebile pele mme a mahlo.
Boholo ba mofuta ona o nale diseke e polata ya letlalo le nonneng qetellong ya menwana, e leng se sebediswang ho kapa di hahabi.

Dijo

Bushbaby e mohatla o motenya haholo e ja ditlhatsana le ditholwana, e tsebahala hape ka ho ja dikokonyana. Dithutong tsa Afrika Borwa, Ho botsha bonyane 62% ya dijo tsa yona le ditlhatsana, mme e thuswa ke ditholwana le dikokonyana. Di fapana hape ho ya ka sebaka ho fapana.
Gauteng, Afrika Borwa, ho bontshwa ha ho ballwa 5% ya tshebediso ya ya ditlhatsana, ha Kenya dikokonyana e le 50 - 70% ya dijo. Kokonyana eo e leng e jowang haholo ke ya sehla ke bohlwa ba mofuta o itseng. Haele bohlwa bo nang le mapheyo ho bonahetse ha Bushbaby e bo ja kamolomo ho tswa mobung ntle le ho ngwala ka matsoho. Ka kakaretso dijo di kenyeletsa dikokonyana, ditholwana, makgasi, dipalesa, lempetje, mahe le dinonyna.

Tswalo

Tswalo ya Bushbaby e mohatla o motenya e fapana ho ya ka sebaka. Gauteng ke Pudungwana, Phato le Lwetse ke Zambia. Boimana bo ka Phato Zanzibar le Pemba. Ho palesa ha yona ho nka matsatsi a 44. Boimana matsatsi 133.
Madinyane a 2 kapa 3. Tse tshehadi di kena thobalanong ha di na le dilemo tse 2. Ka mora tswalo tse tshehadi di tla siya madinyane bakeng sa ho lo tsoma. Di nale lebese le ruileng haholo papisong le la tse amang le batho. Sena se ka amahanngwa le tsela ya bophelo jwalo ka ha tse amahanngwang le botho di antsha, empa tsona ha di etse jwalo.
Phoofotswana ena e etsa ima ha nngwe selemong, dimela di nonne. Ka nako ya kotulo e mofuta ona o tswela pele ka ho palesa, mme e kgona ho tswala nako tsohle tsa selemo, ha ena sehla se itseng sa ho tswala. E etsa sehlaha ka dithupa tsa meroho.
Ledinyane le le leng mme a mabedi e ba ka mora nako e telele. Madinyane a kgweswa qalong ya sehla se ommeng. Hantlentle a ikemela ho tlowa dibekeng tse 4-6 tsa bophelo. Tse tona le tse tshehadi di kena kamanong ha dile dikgwedi tse 20.

Boitshwaro

Ke Bushbaby e tsebahalang ka tswakana le tse ding. Mofuta ona, ha o tshwane le digalagine tse ding, di tsamaya ka maoto a mane ka hara moru le mahwatata. Ha e tlola ha e fihla fatshe e itshwarella ka maoto ka morao pele. Ha e tlameha ho ya fatshe bula sebaka pakeng tsa canopy, mme e tlole.
E mafolofolo bakeng sa dihora tse 9 le halofo hlabula, ha ele mariha teng ke dihora tse 12 le halofo. Ke mofuta o mafolofolo bosiu, bobedi tse tona le tse tshehadi di tsamaya sebakeng sa tswalo. Tse tona tsona di ya hole haholo di sale nyane ho feta tse tona, maloko a tse tona a tsebahala ka fetoha ho feta tse tshehadi.
Tse tona di ka ya hole ho feta tse tshehadi e le ho fokotsa mathata a tswallano. Tse tona le tse tshehadi di nale mefuta e fapaneng e tloleleng ho tse lekanang le tsona, empa di arolelana mefuta e fapaneng le tse nyane kapa tse kgolo. Tse tona di nale mefuta e fapaneng ya ho tlolela e le nngwe kapa tse pedi tse tshehadi. Mofuta ona o nale mokgwa e hlephileng ya kamano.
Bushbaby e mohatla o motenya e bontsha setswalle ntle le setshwantsho sa ho fula ka sehlopha. Tse tshehadi di ngata mofuteng ona. Tse tona tse kgolo di fumanwa hangata di setse tshehadi morao ha di ntse di kotula ho feta tse tshehadi. Tse tshehadika nako ya ho kotula di ba mabifi ho tse tona.
Ha di bapala tsamaya ka pele, di ya lelekisana, di hula mohatla, di etsa papadi ya ntwa, di ya lomana le ho tlolelana. Hantle mokgwa ona wa ho bapala o fumaneha letsatsing la pele la bophelo ba tsona. Di bapala haholo ha di fumana tokoloho ho bo mma tsona bekeng ya bone kapa ya bohlano ya bopheloba tsona.
Di robala kahara sehlaha se dimitara di 5 - 12 ho tlowa fatshe. Di robala mmoho motsheare, empa di ya arohana bosiu bakeng sa ya fula. Di tsamaya bolelele ba kilomitara bosiu. Di phela ka sehlopha sa 2 - 6.

Sebopeho ya dihlopha eya fapana. E kaba sehlopha sa tse kgolo le tse nyane,tse tshehadi tse pedi le e nyane kapa e le nngwe etshehadi le e nyane. E kgona ho nka matshoho a yona e a etse kopi, mme e rotele ka hare.
E nka moroto oo e o fafatse bohatong ba maoto. Ha etsamaya e siya moroto o monyane e ka fatshe. Moroto wa tse tona o hltswa haholo ho feta wa tse tshehad. Ha etshehadi e palesitse tshela moroto ona ka ho e tshehadi, mme mokgawa ona ha o kgethe dilemo. Moroto wa yona o hlatswa moo ho fulwang hole hotjha.

Moo di fumanehang

Bushbabbies tsa mohatla o motenya di fumaneha dinaheng tsa Somalia, Kenya, Tanzania le sehlekehlekeng sa Zanzibar. Dinyamatsana tsena di phela lebopong le haufi le moru. Tse ding tsa tsona diphuleng tse morung. Bushbaby e fumanahala botjhabela ba Afrika ho tswa borwa ba Sudan ho ya borwa ba Angola Prior ka 1974, mme ke tse 6 feela tse ileng tsa hlokomelwa, empa ka 1995 diphuputso di bontsha hore dinamatsana tse 17 di ile ananelwa Afrika. Le moo ho nang le meru e mengata Afirka Borwa.