Seaparo se secha sa dihlomo bakeng sa Puso ya Kapa Bochabela se ile sa fuwa tumello ka la 25 Hlakubele 1996. Matsoho a qala ka botlaseng bo botala le motswako, TSELA YA TSHEBELETSO KA MOKGWA WA KOPANO NTSHETSOPELENG. Ntho e ka se hloohong ke lekgala Kapa, e tshwantshetsang mamello le matla.
E na le di palesa tse tharo tse hlahang ho tswa ho sekgahla se le seng, se bontshang kopano profenseng hara dihlopha tse sa tshwaneng tsa batho ba dulang moo. Ka lehlakoreng le leng la lekgala, le nang le bokgubedu, le tshwantshisang mobu. Ka tlasa le kgala ke maqhubu a maputswa a emelang lebopo la Kapa Bochabela.
Sebopeho sa letsatsi, ho tshwantsha sebaka sa Koloni le boemo ba lehodimo bo fumanehang Kapa Bochabela. E bontsha boikutlo bo nepahetseng le botswalle ba batho. Hape, ho qala ha nako e ncha le bokamoso bo kganyang ba kgolo, ntshetsopele le katleho. Ka tlasa letsatsi ke lejwe la hlooho le hatiswang ke lengau, e leng letshwao la botumo, matla le lefa la porofense.
Mangau a nkuwa a le matla, mme le ho feta Afrika Borwa e le letshwao la bolaodi. Ho tshehetsa matsoho ka dihlopha tse pedi, tse kgolo ka ho fetisisa tsa tshepe mme di atile ho pholletsa le Kapa Bochabela. Hoya ka mohlanka wa sehlahla tlwaelo ya naha e ne e hlomphuwa ebile ele karolo ya bohlokwa ya setso sa bona. Nkwana ya naha e boetse e emela bokgabane.
Letshwao la Phoofolo - Phofu (Taurotragus oryx)
Kgama ke sebapadi se sebedisang mefuta e sa tshwaneng ya dimela. Sebaka seo naha e kgethilweng ho sona ke dibaka tse sa omeletseng ho ya dibakeng tse mongobo le merung. E ka phela ntle ho metsi ka nako e telele, kaha e tlatsetsa ditlhoko tsa yona tsa metsi ho tswa tholwana e jang, haholo-holo dikomkomere tsa gemsbok le mahapu.
Kgama e boetse e ja haholo bosiu mme ka lebaka leo e fumana mongobo o tswang marothoding a metsi a dulang dimela ha mocheso o theoha. Dikgama ke diphoofolo tse ruilweng le ho sireletsa bana ba bona ho diphoofolo tse jang diphoofolo ka ho sebedisa matlo a diphoofolo bakeng sa manamane a bona.
Haeba tshoso ya diphoofolo tse jang diphoofolo, mohlape eba mokwallo le banna ba baholo-nyana ka ntle le manamane a tshehadi ka hare. Dipoho tse kgolo ha di na dibaka, jwalo ka mohlape wa diphoofolo o dibakeng tse hole ho ya fumana dijo, empa difetoha dihlahiswa le ho lwana hodima mosadi e mong wa di oestase.
Bokgachane bo pota-potile dikgwedi tse 9, mme manamane a kgona ho matha le mohlape ka hare ho dihora tse ngata ka mora hore a hlahe.
Letshwao la Palesa - Lekgala la Kapa (Aloe ferox)
Lekgala la Kapa ke karolo ya setso se monate sa Afrika Borwa. E boetse e tsejwa e le lekgala le bohloko lebakang la leqeba la lona le bohloko. E nnile ya kotulwa e le semela sa moriana ka dilemo tse fetang 200. Ho qhibiliha ho tsebahala e le mohlwekisi wa dimela tsa tlhaho.
Ho baba ha lekgala ho ntshwa mahlaku a yona a sehilweng mme di sebediswa e le seseng sa dintho tse sebedisang mala hape e ya atleha. Jwaloka dimela tse ngata tsa meriana, lekgala la Kapa le na le thepa enngwe e molemo. Diphuputso tsa saense di bontsha hore kgedise ya lekgala e ka thusa ho fokotsa ho ruruha le ho eketsa phodiso ya leqeba. E boetse e bontsha hore o na le dikokwana-hloko, ho lwantsha dikokwanahloko le ho lwantsha bohloko.
Translated by Sebongile Sonopo