Dipoo (Mebutla ya Tona)
Ka mohlape wa gago dipoo ke diphoofolo tše bohlokwa kudu tša o nago le tšona gomme di swanetše go ba ka boleng bja godimo tše o ka di hwetšago. Poo ya tona e ka akaretša go fihla ditshadi tše 10 ka kgwedi, ka fao le leabela la gagwe le phatlalatšwa go feta maseeng a mantšhi a bana ba go feta e tee. Ka kgwedi e tee o ka fa le leabela la ya palogare ya 60 – 80 ya bafsa, go eya ka matswalo le palogare ya tshwešo ge e hweditšwe.Poo ya tona e swanetše go ba bonolo go šoma ka yona ga botse e swanetše go fihlelela lepokisi. Lebati la go ya ka lepokising le le swanetše go ba kgolo go lekanego gore go be bonolo gore tshadi e tsene le go tšwa ka lepokising. Dipoo di swanetše go dula di le nnoši. Ditshadi tše peedi di tla lwana kudu gomme tša fagolana ga bonolo. Bjalo ka ge dipoo di na le go tšhela baagišani ba tšona ka moroto; pathišini e tiilego magareng ga dihoko e ka ba ya maleba.
Ditshadi (Mebutla ya Basadi)
Ka mehla o swanetše go iša tshadi go poo. Ditshadi ke balaodi ba selete kudu gomme di tla hloya poo ka selete sa yona e bile e ka hlasela ge e swenywa.Ge o kgetha tshadi ya go tswala, kgonthiša gore e na le ditlhoko tša ka fase ga seswai ya tswadišo ye kgolo le tše tshela tša tswalo e nnyane.
Pele ga ge o bea tshadi ka gare ga lepokisi la poo, kgonthiša gore e ka phišong. E ntšhe ka gare ga hoko ya yona o e fetole o e lebeletše godimo ka diatla tša gago. Ka seatla se se tee, ka bonolo o gogele mosela wa yona morago gomme o kgotle go bonolo bong bja yona.
Ge mapele a le ma nnyane le bopinki bja go galoga, e busetše hokong ya yona, o gotlhe botse ga mmalwa go tšwa go hlogong ya go moseleng go e hlohleletša le go leka gape ka letšatši le le latelago. Tshadi e loketšego poo ka tlwaelo e a ruruga le boso bjo perese ka mmala.
Tsentšha tshadi ka gare ga lepokisi la poo gomme o bogele. E tla ikopanya le yona go goela ka tlwaelo ke ga ka pela. Poo e tla momaganya tshadi gomme tshadi e tla emišetša marago go tšwa bofaseng bja hoko. Poo e tla pompa ka boripana gomme ya ntšha peu ya bonna ka go dikologa bjalo ka kgwele ka mokotlong ya wela morago, go ka direga gore e ye morago goba ka thoko. Se ga se gantšhi se tšea go feta motsotso goba e me bedi. Emela go goela la bobedi, tloša tshadi o e bušetše ka hokong ya yona.
Mo karateng ya lepokisi la tshadi (bona swaro ya mangwalo) ngwala tšatšikgwedi la go goela, leina le nomoro ya poo e šomišitšwego le go dira noto ka gare ga tayari. Go tloga fao, ka morago ga matšatši a 27 e fe lepokisi la sehlaga, le tletše ka furu goba bjang. Masea a tla fihla ka letšatši la 30 goba 31 ka morago ga go goela gomme gantšhi a tswala ka diiri tša ka pela tša mesong.
Mme wa mutlwa o tla dira sehlaga ka lepokisi la gagwe la sehlaga ka go šomiša dilo tše di e filwego e tla tomula moriri go tšwa mafahleng le mpeng go dira bolao bja ditswala tša gage. Ga go a tlwaelega kudu gore tshadi ya mutla e tswale ge batho ba le gona.
Tshadi e tswala ka pela kudu gomme e tla latswa bana ba yona go ba hlwekiša le go tloša bao ba hwilego go ya ka thoko. Ge ba omile e tla tša ba ješa. Ditshadi di fa bana fela dijo gabedi ka letšatši; ka phirimo goba ka tlhabo. Ga se ga ntšhi gore motswadiši a ka bona tshadi e fana bana dijo. E rata sephiri sa yona.
O tla bona a bile le masea ka mokgobo wa sekafofa ka go tšokotša ka gare ga lepokisi. Hlokomološa tshadi ka se monate (mabjang a mmalwa, seripa sa borotlolo bj.) gomme ka hlokomelo bula sehlaga, bala masea le go lekola gore ga go na le o tee o hwilego goba mašaledi a mehlana. Tloša malao a kolobilego afe goba afe, tswala masea gape o a tlogele a noši go fihla mo mesong ye e latelago.
Translated by Lawrence Ndou