Tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona ke mahlale gammogo le tirišo ya temothuo gomme e bile tshepedišo lefaseng ka bophara.
Ditheo tša Tirišo ya Temothuo le Tswalano ya Diphedi le Tikologo ya Tšona
Molawana wa motheo wa tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona o lebeletše kudu mo go hlabolleng mabu a nonnego le hlohleletša balemirui go fepa mabu go feta sebjalo. Tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona e hlopha tsebo ya setšo le ya selegae, yeo e tšwelago pele le go hlokomela le go e obamela tshepedišo ya tsebo ya setlogo ya setšhaba sa Iroquois, morafe wa setlogo wa Amerika. Tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona gape o amogela gore temothuo e hloka go rarolla Molawana wa Moloko wa bo 7. Molawana wo o hlaloša gore diphetho tšeo re di dirago lehono di swanetše go dira lefase le bolokege go ya melokong ye šupa ya ka moso. Molawana wo o ya pele go hlohleletša kaonafatšo ya mabu a maphelo a botse ka go tiišetša taba ya re nyaka go nepiša go tlhabollo ya mabu e sego tlhabollo ya dibjalo.
Ditiragatšo tša tšweletšo ya tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona di theilwe godimo ga melawana le go ikemišetša go fokotša kudu tšhomišo ya dinyakwapšalo tša ka ntle.
Tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona e šomiša mekgwa ya go lema, go swana le bo bjala dibjalo tša go fapana mo seporong se tee, rea dihlapi ka setšo le temothuo ya diruiwa (ge e bapetšwa le mokgwa wa tša temothuo ya borui bja intasteri), go kopanya dibjalo, mehlare, diruiwa le dihlapi, go nontšha, go dira le go šomiša manyoro, gammogo le go šomiša peu ya tikologo le ditswala tša diphoofolo.
Tirišo ya Temothuo le Tswalano ya Diphedi le Tikologo ya Tšona le Temothuo
Tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona e šišinya temothuo ye e lebeletšego go ‘tšweletšo ya dijo ye e dirago tšhomišo ya dithoto tša tlhago le ditirelo mola e sa senyego methopo ye. Temothuo e a atlega gomme e ya kgotlelela ge e šoma ka ditikologo tša selegae. Tše di latelago di laetša mohlala; go kaonafatša mabu le boleng bja go bjala ka go oketša dibolang le diphedi tša tlhago, sebakeng sa go lwantšha tlhago ka dinyakwapšalo tša dikhemikhale.
Balemirui bao ba šomago ka tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona ba ikemišeditše go kaonafatša maphelo a mabu le monono, go oketša poelo ya dijo tša phepo ye e lekaneyditšwego, go maatlafatša mebaraka ye e lokologilego ya ditšweletšwa tša bona, go maatlafatša tikologo ye e itekanetšego ya diphedi le go aga ka tsebo ya badimo le ditlwaedi.
Tlhabollo ya Tirišo ya Temothuo le Tswalano ya Diphedi le Tikologo ya Tšona
Tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona ga se taba ya lehono - e ka hlaolwa dingwalong tša mahlale go tšwa go bo1920. Malobanyana, tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona e tsene poledišano ya boditšhabatšhaba le makala a UN.
Ke boletšwe gore tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona e akaretša sepolotiki, ya setšhaba le dipheto tša setšo. Ka nnete, tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona ke thekge go ‘Kgoeletšo ya Lefase ya Ditokelo tša Lefase’, yeo e hlomilwego ka Khonferenseng ya Lefase ya Batho ka ga phetogo ya maemo a bosa ka 2010.
Mokgatlo wa Dijo le Temothuo wa Dinagakopano (FAO) o sware diseminare ka tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona go thuša go hlahla dinaga go fetola ditshepedišo tša dijo le temothuo go boloka temothuo go ya go ile ka bontši. Tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona e ikemišeditše go fihlelela ‘Tlala ya Lefela’ le dinepoe tše dingwe tše ntšhi tša tlhabollo tša go ya go ile tša Mokgatlo wa Dinagakopano.
Go tloga go diseminara tše tša FAO, dikarolo tše di latelago tše 10 tša tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona di hlageletše:
Go fapana
Ditirišano
Go šoma gabotse
Kgotlelelo
Go šomiša dilo gape
Go hlama mmogo
Go abelana tsebo
Maitshwaro a batho le a setšhaba
Pušo ya maikarabela
Ekonomi ya nkgokolo le ta borata naga
Dikarolo tše 10 tša tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona di kopantšwe le go ikemela.
Tirišo ya Temothuo le Tswalano ya Diphedi le Tikologo ya Tšona ka Aforika Borwa
Go hweditšwe gore kae goba kae mo lefaseng tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona e atlegile, mmušo wa selegae o be o fa thekgo. Thekgo ya mmušo ya tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona e feleditše go mekgatlo ye maatla ya setšhaba ye e hlohleleditšego mebušo ya bona go bea melawan ya go thekga.
Ka Aforika Borwa, go na le sethalwa sa bone sa ‘sengwalwa sa dipoledišano sa sephiri’ sa Phato 2011 seo se amanago le temothuo ya tlhago ya tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona yeo e lego, Molawana wa Temothuo ya Tlhago seo se le go ka sengwalweng sa yona sa bo 12.
Taolo ya go buša sekgao se ya nyakega, ka nepo ya go oketša go obamela molao, go hloka sephiri, go latelelwa le maikarabelo ka thekgong ya tšweletšo ya bophara ya boleng bja godimo le ditšweletšwa tša tlhago tše šireleditšwego tša setšhaba sa tikologo le mebaraka ya thomelontle.
Translated by Lawrence Ndou