Karoganyo ya Kgoro ya tša Setšo
Ka maemong a mangwe moshoeshoe wa Basotho o be o kopane ka tša setšo le sepolotiki. Le ge go le bjalo, dikarolo tša setšo, tšeo di bego di theilwe godimo ga sehlopha sa lapa, di be di le gona go tšwela pele ya naga lehono.
Dikarogano tša taolo (dilete, dilete tša ka fasana, diwate le metse), tšeo di dirišwago le go maatlafatšwa ke taolo ya Brithane taolo ya basutoland, gape le tšwela pele, ya kamano ya Lesotho.
Basotho ka moka ke maloko a mohlobo, sehlopha sa maloko seo setšhaba se šomišago leina la go swana leo le amanago le phoofolo ya totem goba nawasoya. Mokgatlo ke wa lapa, yo mongwe le mongwe yo a swerego leina sehlopha sa tatagwe, rakgolwagwe, bjalobjalo. Bomme bao ba sa nyalago ba maina a bona go bana ka ntle le ge e le gore tate wa ngwana o dumela maikarabelo a gagwe.
Motse wa Basotho
Go ya ka tumilo ya Basotho batho ba tšwa go marsh mo lefelong le bitšwago Ntsuanatsatsi. Ba tlogile go marsh ka dihlopha tšeo di ilego tša ba dikgoro (liboko), kgoro ye nngwe le ye nngwe e be e abelwa phoofolo bjalo ka tšhireletšo. Go fa mohlala, totem ya kgoro ya Moshoeshoe, e be e le kwena (koena).
Totems ba be le bao ba kgethegilego, ba na le boleng bja molimo (modimo goba motho yo a sa bonalego), yo a bego a swanetše go ratega le le hlomphiwa. Maloko ka moka a be a swanetše go hlompha ditumelo le ditirišo tše dingwe mabapi le phoofolo goba selo seo se hlomphiwago. Motse (motse) o be o le karolo ya motheo ya taolo ya taolo.
Palo ya badudi bja motse e fapana go tšwa go makgolo. Bontši bja badudi bagolo bja banna ba be ba amana ka lapa la botate, eupša banna ba dikgroro tša go fapana gantši ba be ba dula lefelong le tee. Mo dinakong tša pele, mafelo a be a agwa ka maraga ao a maatlafatšwago ka bjang, a plastarilwe ka tlhako ya mehlare. Ka ngwagakgolo wo o fetilego, ka khuetšo ya missionaries, dintlo tša leswika la tša mahlaka di be di tumile.
Di be di na le sebopiwa sa nkgokolo goba sa khutlonnethwii, ka phapoši e tee goba tše mmalwa. Ge go be go se na ditena, dintlo di be di dirwa ka maraga, e be di kgabišwa ka maswika ao a lego mabotong, goba di dirwa metlalo mo marageng. Lehono bontši bja Basotho aga dintlo tša khutlonnethwii ka tlhaka ye folete ya go sekama ya masenke.
Dintlo tše di agilwego ka masenke a tshipi di hwetšwa mo ditoropo tša go gola tša Lesotho le Foreisetata. Bontši bja metse ya kgale ya Basotho e be le botse kudu, e sepelelana gabotse le tikologo. Di beilwe mo lebotong ebile di a gola, ba tlogetše nagatemego le lefelo la temo. Maitekelo a go kopanya madulo ka bokoloniale ya 1950s le 60s a dirile gore batho ba Lesotho ba ya go metseng ye megolo.
Kgoro ya Motse
Go swana le kgale, metse ye mentši lehono e na le malapa. Ka tlwaelo ye nngwe le ye nngwe e na le monna le mosadi wa gagwe le bana, eupša malapa a mantši a hlokomela ka bomme bao ba sa nyalwago, ka lešika la bana ba ba raro. Mehutahuta ya go fapana ya malapa lehono e ka bnowa bjalo ka histori ya banna bjalo kabašomi bja meepong ya Afrika Borwa.
Nakong ye e fetilego, malapa a be a na le barwa bao ba nyadilwego le basadi ba bona le bana ba bona ba bannyane. Banna ba bangwe ba bego ba na le basadi ba bantši ba be ba na le kgoro ya mosadi yo mongwe le yo mongwe le bana gagwe, mola ba bangwe ba be ba na le mafelo a bona ka gare ka gare ga kgoro e tee.
Dikgoro tše nnyane di be di na le moago wo mo tee fela, eupša ba bangwe ba be ba le ntlo, lefelo la poloko, le ngwako wa go apea. Di kopane le legora la lehlaka goba maboto a maraga. Bagwera le meloko ka tlwaelo ba dula kgauswi le kgauswi, madulo a bona a kopane, kudukudu ka thoko tša mafelo a fasana a Lesotho, le ka dirapaneng tšeo di ba aroganyago.
Sebopego sa motse wa dinagamagae se theilwe godimo ga dintlha tša motheo tše mmalwa, tšeo di ka fetolwago go ya ka kgetho ya motho le dinyakwa tša tikologo.
Mo nakong ye e fetilego, madula a poraebete a kgoši a be a le ka gare ga ngwako, a hlogo ya mosadi wa gagwe pele ga yona, gomme basadi banyane pele gabona ka taolo. Kgorotsheko (lekhotla) le be le pele le legae la gagwe e be kgauswi go be go na le dikgomo le ditale.
Translated by Lebogang Sewela