Tshepedišo ya Lenyalo
Ka setšo mo setšhabeng sa tsonga, go kgetha molekane go be go be go se bonolo, ka ge tshepedišano e be e latela melawana. Metswala ya mathomo e be e sa dumelwa go nyala; go be go se na segwera sa bana, eupša Tate a ka laetša basetsana go morwa wa gagwe. Yo a kgathilwego o be a romelwa mosadi matšoba a bjang go bontšha gore o be a nyaka go mo nyala.
Ge maikutlo a hlakanelwa, o tla romela motšoba a bjang le yena go tiiša kamano ya bona. Ka morago ga ge Tate wa mosetsana a laetša kamogelo ya gagwe ya semmušu, Tate wa mošemane o romela lapa la gagwe ka kgomo, ye laetšago tumelelano. Ge nako ye e fihlile, dipoledišano di tla dirwa gare baemedi babadi bja malapa.
Lehono tšhelete ya go tšwa go lapa la mosadi go ya go la mmonna e sa le bohlokwa. Lenyalo ya Tsonga lenyalo le feta kamano magareng ga batho. Le tiiša dikamano magareng ga malapa, le go hwetša ditokelo le ditlamego tše di tšwago go molekani yo a hlokafetšego. Go fa mohlala, ge mosadi a ka hlokofala pele a tšweletša ngwana, goba ge a sa kgone go hwetša bana, yo mongwe wa le leloko la gagwe o swanetša go mo tšweletša bana.
Ge monna wa gagwe a hwa, ba leloko la monna ba swanetše go mo fana mohlogadi bana; Ge a sa ntše a sa kgone go hwetša bana buti wa gagwe a kano mo tšea bjalo ka mosadi wa gagwe gore a kgone go mo tšweletša bana ka yena, bjalo ka moemedi wa gagwe.
Moletlo wa Setšo
Moletlo wa setšo o sa dirišwa mo setšong sa Matsonga a mantši. Ge mosetsana a sepela ka gae go ba le moletlo ka gae, e be a sepela semmušogo ba le lapa la gagwe le digalagala tša badimo ba gabo. Se se tla latelwa ke mosadi a išwa go ba lapa la gagwe le le mpšha. Ka morago ga moletlo wa lenyalo mo muting wa monna (dintlhapopego), ba babedi ba tšewa ba nyalane semmušo.
Ka tlwaelo mosadi o swanetše go latela melawana ye hlalošitšwego ya maitshwaro ka ntlong ya gagwe ye mpsha. Ka morago ga lenyalo la gagwe o ile a dula le mmatswaleagwe ka muting a thuša mmatswaleagwe ka letšatši le letšatši ka mešomo ya gagwe le ka go apea dijo. Mmatswaleagwe e be a mo laela ka ditlwaelo tša lapa.
O be a swanetše go latela melawana ya fapafapana ya maitshwaro tatgwe le bobuti bja gagwe. Ka tlwaelo o tla ya go muti ya gagwe ka morago ga matswalo a ngwana wa mathomo, eupša o swanetše go tšwetše pele ka go šomiša lefelo la go apea la mmatswaleagwe go fihla ge buti wa monna wa gagwe o o monnyane a nyala. Mosadi wa gagwe go tloga fao a be a dula le Mmatswaleagwe.
Ge mme a ya go lapa la gagwe a ba le lelefela gagwe la go apea, yena, monna wa gagwe le bana ba dira Yuniti ka gare ga muti. Mathomong ba be ba dula ka gare ga mošaša wa tatagwe, eupša ge monna a humane basadi ba bangwe go be go ba le hlongwa ya muti ba gagwe. Ka tlwaelo morwa o swanetše go aga mošaša ka kgauswi goba a oketše ya tatagwe. Se se feleleditše ka lapa goba mohlobo ye ntši, goba sehlopha, meloko ye mpsha e tla bie e okedtšwe.
Dikamano tša selegae di be di tiišwa ke lenyalo, ka ge mo manyalong a latelago go be go kgethwa pele basetsana ba bannyane bja mosadi wa mathomo. Mosadi wa mathomo wa monna a ka gapeletše monna gore a hwetše basadi ba bangwe go kaonafatša maemo a gagwe mo setšhabeng le go thuša ka karoganyo ya mešomo ya muti magareng ga basadi le bana ba bona. Se se ra gore lapa la nyutleleara le be le šoma bjalo ka Yuniti ya ikonomi, ya malapa ao a fapafapanego, yeo ka yona motho yo mongwe le yo mongwe a be a na le maemo a itšego le maikarabelo a go ba le seabe se se botse.
Translated by Lebogang Sewela