Moo mafulo a šetšego a hlomilwe, molemirui a ka tšea sephetho sa go mpšhafatša phulo ka go tsentšha peu ye ntšhi goba go laola fela mafulo a lego gona.
Ge e le gore phulo e na go ba gona ga dibjalo tša 40 - 75%, phulo ye mpša e ka bjalwa ka go go tsentšha peu ye ntšhi mo phulong ye e lego gona, eupša ge e le gore phulo ye e ka fase ga 40% e tšwela pele go ba gona, go ka ba kaone go hloma mafulo gape.
Ge o beakanya go bjala mafulo, ka bobedi maemo a lefase le mohuta wa mabu a karolo di raloka tema ye bohlokwa go laetša kgetho ya dibjalo tša phulo. Gape e tla laetša mokgwa wa maleba wa go bjala.
Ka mehla šomiša peu ye foreše, ya boleng bja godimo pele ga ge o bjala dinawa, kgonthiša go enta peu ka mošifa wa maleba wa twatši ya Rhizobium go dumelela go lokiša naetrotšene ye phethagetšego ka mabung.
Kgopela keletšo go morekiši wa gago wa peu ka lefelo le kgetho ya peu.
Kgetho ya Lefelo la go Bjala Phulo
Kgonagalo ya kuno ya mafulo e ka huetšwa ke dibopego tša mabu le monono. Go fa mohlala, mabutlase a lefelo leo a ka thibela tsenelelo ye e tibilego ya meetse, ya go hlola gore baugodimo go ba le meetse a mantšhi. Mabjang a mafulo a ratago monola a go swana le Napier e ka ba dikgetho tše botse.
Tshekamo ya naga e tla huetša kgogola meetse le kgogolego ya mabu tše di ka tlišago nyakego ya magato a go swana le melelwane le thekgo. Go fokotša kelo ya kelelo ya meetse go theogela, go anama le mabjang a bopago makwate a ka bjalwa ka mesetong ye bophara. Se le sona se tla oketša tsenelelo ya meetse mabung.
Peakanyo ya Mafulo
Thoma go beakanya mabu dikgwedi tše 6 - 12 pele go letšatšikgwedi la go bjala ka nnete.
Pele ga ge o bjalwa dibjalo dife goba dife, go bohlokwa go ba le tekomabu e dirwago kgonthiša ditlhaelo tša phepo le pH ya mabu. Tekomabu ye gape e tla kgonthiša gore ke dibjalo tša phulo tše fe tše loketšego mohuta wa mabu a gago. Morago ga fao, phepo e ka tlaleletšwa ka mabung gammogo le tša tlhago go hlohleletša bophelo bja dimaekropo ka mabung. Lokela setlabela sa maleba sa go fetolwa, menontšha le phepo ka nako ya peakanyo ya seloto goba ge go bjalwa.
Peakanyo ya Seloto
Peu ya bontšhi bja mabjang le dinawa ke ye nnyane kudu gomme le ge go le bjale, go bohlokwa go seloto go lekalekana gabotse, go sa be le mengwang le go tiia. Peu e hloka go ba le monola go mela le go tšweletša medu ka fao kopano ye botse ya peu le mabu e bohlokwa go netefatša monola wo o lekanego kgauswi le peu.
Peakanyo ya seloto e laolwa ke mohuta wa didirišwa tše di lego gona. Ge phulo ye mpša e hlonngwe, mokgwa wa go lema wa ka mehla o ka šomišwa fela ge e ba phulo yeo e lego gona e a mpšafatšwa, mokgwa wa go se leme o ka ba kaone.
Pšalo e ka dirwa ka mekgwa ya tlwaelo goba ya go se leme. Mo mekgweng ya tlwaelo ya go bjala, seloto se bjalwa le go lemiwa ka mogoma wa nkgokolo go beakanya seloto le ka mekgweng ya go se leme, peu di bjalwa ka ntle le go tshwenya mabu ka metšhene.
Mokgwa wa tlwaelo wa go bjala o swanetše go šomišwa ge seloto sa go swana se nyakega. E kgaola makwate a magolo a mabu le balemerui ba bangwe ba kgolwa gore e ruthofatša mabu ka lebelo le go thuša go hloma phulo e swanago. Le ge go le bjalo, mokgwa wa tlwaelo wa go lema o ka fetola popego ya mabu le go hlola kgogolego ya mabu.
Go sa leme go akaretša go tsentšha peu thwii ka mašaledi a mafulo. Mašaledi la mathomo a swanetše go fokotšwa ka go fula kudu goba go tloša furu. Mekgwa ya go se leme e fokotša kgogolego ya mabu le go šireletša monola eupša dibjalwana di ka mela ka go nanya le go se swane.
Nako ye Kaone ya go Bjala
Ge o bjalwa mafulo, nako ya go bjala e bohlokwa kudu. Go molaleng, kgetho ya mafulo – a golang ka – goba a golang ka marega e tla laola nako ya gago ya go bjala. Go bolela nnete, molemirui o hloka go ba le phulo ye e lego gona ka dinako tša go hlokega ya dijo goba dikomelelo.
Peakanyo ya nako ya go bjala le yona e tla laola nako yeo phulo e ka bunwago. Elelwa gore mafulo ga a ka se fulwe fela eupša gape a ka bunwa le go bolokwa ka mokgwa wa furukepelwa goba mahlokwa.
Mengwang e ka laola sehla sa go bjala, go fa mohlala, go bjalwa mafulo ka seruthwana le mathomong a selemo go fokotša kgolo ya mengwang ya marega.
Dithekniki tša Pšalo
Peu ya phulo gantšhi e a phatlalašwa eupša ka dinako tše dingwe go bjala mafulo ka mela go a khethwa. Ka tabeng ye, boro ya peu le yona e ka šomišwa go bjala ka meleeng, go fa mohlala, moo mafulo a swanetšego go hlongwa ka mela ye bophara magareng ga dibjalo tša thekišo.
Go bohlokwa go bjala peu ka botebong bjo botse go dumelela go mela ga botse.
Pšalo e ka dirwa ka seatla goba ka motšhene wa peu o dirišwago ka seatla. Korong ye e bjetšwego go tšwa go, menong/dithipa e tlošitwa gape e ka dirišwa. Ka tsela ye, peu e tla wela mo bokagodimong bja mabu. Ka lehlakoreng le lengwe, sebjalo sa peu ye e sesane se šoišwa tšweletšong ya merogo se ka šomišwa. Gape peu e ka kopanywa le fosforo goba kalaka gomme ya bjalwa ka go šomiša sephatlalatša kalaka.
Go bora thwii go ka šomišwa ka gona. Go fa mohlala, go na le kgonagalo ya go oketša bjang bja mabele le tlabere go phulo ye e tletšeng photla ka boro thwii goba pšalo ka khupetšong ya dibjalo tše fetilego. Se se dirwa go kokomoša phulo goba go oketša bjang bjo bo tletšego dinawa. Mokgwa o ka se šome ka leotong la mogogonope, mahlokwa goba lusereng.
Translated by Lawrence Ndou