Go kgetha dibjalo tša phulo go laolwa e ke:
Maemo a bosa le maemo a mabu
Go ba gona ga meetse
Ke diphoofolo dife goba kopanyo ya diphoofolo di tlo šomiša mafulo
Tirišo ya mafelelo ya phulo - go fa mohlala, na phulo e tla šomišwa go fula fela goba e tla dirwa furu goba furukepelwa?
Dibjalo tšaPhulo ka Aforika Borwa
Go ya ka Kgoro ya Theknolotši ya Furu ya Khansele ya Dinyakišišo tša Temothuo (ARC), dibjalo tša phulo gantšhi di šomišwa mabaka a furu ke bjang bja lerato bja go lela (Eragrostis curvula) le Eragrostis tef. Ka lebaka la furukepelwa, lehea gantšhi le a šomišwa, le ge go le bjalo, furu ya mabelethoro le yona e a šomišwa.
Mabjang a go tuma kudu a selemo ke bjang bja ulu (Anthephora pubescens), bjang bja Rhodes bjang bja monwana. Mabjang a marega a akaretša leoto la mogogonope, bjang bjo bo tala bjo botelele, outse le rae ya go khukhuša.
Dinawa ka lenaneong la ARC di akaretša nawa ya dolichos le stylo (bjalo ka dinawa tše di bjetšwego selemo) le tlabere e tšhweu, luserene le dihlare bjalo ka dinawa tše di bjetšwego marega.
Dikopanyo tša go tuma tša bjang bja dinawa tše di šišintšwe ke ARC di tlabere yambjang bja rae bja Mantariana, erekisi ya kgomo ya mabelethoro goba nawa ya mabelethoro a dolichos le kopanyo ya vetch- e ntsho ya go ba le moriri a Daikon ya rediši.
Khamphani efe goba efe e tla kgona go go eletša ka ga dibjalo tša phulo tše kaone go di godiša ka tikologong ya gago le ka mohuteng wa mabu wa gago. Kgopela keletšo.
Mehuta ya Dibjalo tša Phulo
Dibjalo tša phulo di arogatšwe ka dihlopha tše pedi - thempheretšha le mafulo ao a fišago.
Mafulo a fišago
Mafulo a fišago a bjalwa ka mafelong ao pula e nago selemo ka Aforika Borwa, ka tlwaelo ka kgwedi pula e nago selemo go tloga ka Diphalane go fihla ka Dibokwana. Dibjalo tše di a khutša marega ka mmetseng ka morago ga go boloka phepo ka medung ya tšona ka nako ya lehlabula, seo se di dirago go ba di lokele kgolo ye mpša ka seruthwana.
Sebjalo sa go tuma sa ngwaga ke teff (Eragrostis Tef). Teff, yeo e le go ya maleba tšweletšong ya furu, e gola mabung ka moka gomme e ka tšweletšwa maemong a mašemo ao a omilego. Mo furung ya go fula mabelethoro le pheta ya leotša le tšona di tumile.
Mabjang a mafulo a ngwaga a akaretša bjang bja monwana bja Smuts (Digitaria eriantha), bjang bja Rhodes (Chloris gayana), bjang bja lerato bja go lela (Eragrostis curvula), Paspalum le bjang bja Guinea bja tatso (Panicum bogolo), gape bo bitšwago bjang bja nare e tšhweu. Ka mafelong a mangwe a seomiši a Aforika Borwa, bjang bo botala bja nare le bona bo akareditšwe gabotse. Mo pula e le go ye ntšhi, mafelong a fodilego goba ka fase ga nošetšo, Kikuyu e šoma ga botse mo mabung a nonnego.
Dinawa tša phišo bjalo ka dibjalo tša phulo di akaretša mehuta ya diphedi ya go swana le desmodium ya letlakala le le tala, dinawasoya tša ngwaga ka moka, siratro (nawa ya mmala o moperese ya ka nageng), stylo le luserene.
Mafulo a Magareng
Mafulo a a maemo a bosa a fodilego a mahlagahlaga le go ba matala ka nako ya marega gomme a lweša tšhwaane. Ge go bapetšwa le mafulo ao a fišago, dibjalo tša magareng tša phulo di na le tatso kudu, di na phepo gomme di na le šilego ya godimo. Šilego e ra gore bokaakang bja phepo bjo phoofolo e ka bo ntšhago go tšwa phulong.
Mehlala ya mabjang ya sehla se fodilego ke Westerworld le bkang bja raye bja Mantariana, bjang bja rae bja ngwaga k amoka, bjang bja mabele bjo botete le leoto la mogogonope. Ditlabere – tlabere ya berseem, ditlabere tše tšhweu le tše khubedu – ke dinawa tša maleba go di tswakanya le mabjang a maemo a bosa a botse.
Dinawa
Dinawa - ditlabere, dinawasoya le dierekisi – dibjalo tšeo, ka tsela ya phedišano le twatši ya mabu ye e bitšwago Rhizobium, e ka thuša go oketša naetrotšene mabung. Bjalo ka dibjalo tša phulo, gantšhi dinawa di nyaka monontšha o monnyane go feta mabjang.
Dinawa di na le medutona yeo e tsenelelago botebong mabung go hwetša monola gomme di na ditlakalaphara. Ka go fapana, mabjang a na le medu e e sa išego le matlaka a masesane a matelele. Mehlala ya tša dinawa tša ka phišong e akaretša stylo le luserene, gape e bitšwago alfalfa ka Amerika. Mehlala ya dinawa tše di lego maleba mo maemong a mantšhi a bosa ka ditlabere tše khubedu le tše tšhweu.
Ela hloko: Tshedimošo ke ya thuto le tshedimošo fela gomme ga e a swanela go hlathollwa bjalo ka keletšo ya monontšha. Go hwetša tshedimošo ka botlalo ka ga phepo ya mabu a gago le nontšho ya mafulo ikgokaganye le mothekeniki wa temothuo goba morekiši wa peu.
Translated by Lawrence Ndou