Barwana ba ka Richtersveld

Mekgwa ya Go Phela ya Batsomi-Bakgobakanyi

©Shem Compion

Ga go bonolo go re ge Barwana (goba MaSan) ba tšweletše sehlopha sa setšo se se kgethegilego – ba bangwe ba re e be morago ga go ka ba 40 000 goba 30 000 ya mengwaga ye e fitilego, ge sehla se se telele sa komelelo se kgaogantšha batho ba ka karolong ya borwa-bodikela bja khontinente ye fase go tšwa merafeng ya Bathobaso ba ka leboa. Le ge g bao le bjalo, Barwana ba šomišitše le go lokiša Theknolotši ya Morago ya Mengwaga ya Borulatšhipi, yeo e akareditše magare, tša go epa le dintlha, tše dintšhi tšeo di kgomareditšwego mo meleteng ya dikota go bopa marumo goba dithipa.
Gape le Barwana ba tšweleditše popego ya leago yeo e dikologoga mo mekgweng ya bophelo ya batsomi-bakgoboketši. Bjao ka molao, e be e le banna bao ba bego ba tsoma, mola basadi ba kgoboketša digwere, borekhu le dimela tše dingwe. Kwešišo ya bona ye e tseneletšego ka tša tlhago e bone dihlopha tše nnyane tša malapa di sepela go dikologa naga di nago le khutšo le diphoofolo tša naga le dihla.

Mengwalo-Kgwaro

Go ya ka tumelo, barwana ba ipshinne ka kgopolo ye e tšwetšwego pele ye e kopantšwego lefase la tlhago le pušo ya semoya. Se se laeditšwe mo diswantšhong tše mmalwa tša maswika, ao gantši a laeditšego go bina ga dipono tša shamani. Ka Richtersveld, le ge go le bjalo, ga go na diswantšho mo leweng tše di šupilwego.
Eupša, re hwetša mengwalo-kgwaro e dirilwego ka go sega ka go tsena ka bogodimong bja matlapa ka dipetlwana tše bogale goba hamore ya leswia. Mengwalo-kgwaro ye e sa tsebagalego e bontšha dihlogo tša go fapafapana, go tloga go dipaterone tše di swaregaggo go tšweletša pontšho ya diphoofolo, tša go swana le dipitsi le phofu. Thuto ya mengwalo-kgwaro ye e sale ka boseeng bja yona, ka maswabi, bontšhi bja mafelo a sentšwe ke meepo le/goba baeti ba senago hlokomelo. Phihlelelo ka bontšhing bja mafelo a gantšhi e ileditšwe go thibela tshenyego ya go tšwelapele.
Palo ya barwana bao ba phelago ka Namaqualand le Richtersveld e ka be ka moo go hlokegago e ile fase. Se e be e le, ka morago ga tše ka moka, naga ya komelelo ya go ba le metheo e e sego mekae ye e botegago ya meetse. Lebopo e be e le tšhišinyo ya bokaone, le ge go le bjalo, go na le palo ya mafelo a thutaswika yeo e bontšhago kgolo ya tšhomišano magareng ga Barwana le methopo ya ka lewatleng ya go swana le disili le dihlapi tša kgopa. Palo ya ka lebopong tše di be di bitšwa ‘strandlopers’ (basepedi ba ka khwiting ya lewatle) le bohlatse bja go dula moo ga bona bo hwetšwa ka mafelong a go fapafapana a go ralala mabopo a Namaqualand le, ka nnete, bontšhi bja borwa bja Aforika.

Translated by Lawrence Ndou