Civet
Iqaqa

© Nigel Dennis

Igama

Iqaqa [Civettictis civetta]

Ukwakheka nokuvela kwalo

Iqaqa le-Afrika linesikhumba seembala omlotha okupelsi, kunye namabala anzima ahleleke ngemida umzimba woke. Imilenzalo kunye nekotara yomsilalo zinombala onzima kuthi ukuyela lapho umsila uthoma khona wande nangemida emlotha. Linobuso obumlotha ngaphandle kwepumulo enzima nokumhlophe magega namehlo ukwehle nobuso. Intamalo ede izele ngamabala anzima namhlophe ehlela emahlangothinalo, kanengi uthola ibala elimhlophe liphahlwe nganzima amabili, okutjho bona uthola elinzima ngehla elimhlophe phakathi kuthi elinye elinzima ulithole ngaphasi. Linomdlengo omfitjhani entanyeni ongaba mude ngamasenthimitha angaba mathathu ukuya kalisumi. Amaqaqa anamazinyo amasumi amane, iinzwani ezine enyaweneni ngalinye kodwana akanazo iinzipho ezenza imitlhala kanye neembele esithandathu. Ubude bomzimbalo kunye nehloko bungaba mamilimithara amakhulu asithandathu namasumi abunane ukuya kamakhulu abunane namasumi alithoba (680-890 mm), kuthi umsila ubemamilimithara ama-445-630, isilinganiso sobudisi esimakhilogremu ali-7.20. Iimbalalo inzima nobumhlophe obuqarhwe ngamabala eyela ukuba sarilana kanye nemida. Uboya besikhumba salo baziwa ngokuba dege kunye nokuba marhwarhwa. Ukusukela e-Viverra, iqaqa (Civettictis) lihlukaniseka ngamazinywalo abambeneko kanye nalawo amade nabukhali weenlwani eziphila ngokudla inyama kwaphela.

Ukudla

Umhlobo lo wesilwani awukhethi khulu emhlobeni wokudla okudlako, lokhu kufaka hlangana, inyama, iinyoni, amaqanda, iimbhadwa, iinrhwarhwa, iinkala, iinunwana, iinthelo kunye nezinye intjalo. Ivamise ukubamba iinkukhu kunye namalamjana. Isilwanesi sitjhagala khulu ngeenkhathi zangemuva kwe-awara nakuqeda ukurhwaqela, ngaleso isikhathi sizumana neenunwana, amakhondlo, iimbhadwa, iinrhwarhwa, iinyoni, begodu lizuma belidle neenthelo.

Ukukhulisa nokuzala

Amaqaqa asikazi avamise ukulungela ukujarhwa ngemva kwesikhathi esilingana nonyaka begodu zizala amaphahla ngonyaka. Kujayeleke bona amadzinyanawo aba mabili ukuya kamathathu. Amaqaqa asikazi avamise ukulungela ukujarhwa kanengi ngonyaka, kuyenzeka abenamaphahla amabili ukuya kamathathu ngonyaka. Avamise ukuzala idzinyana libe linye ukuya kamane. Amadzinyani la azalwa sele aqinaqinile okutjhideza khulu ekubeni ziinlwani ezidla inyama kwaphela.
Azalwa sele anamaboya, nanyana amaboyawo asuke asesemancani begodu asesemtofotofo kunalawo wabonina. Amadzinyana la athoma ngokukhasa ngokusizwa khulu ziinyawo zemuva elangeni lesihlanu. Ngemuva kwamalanga alisumi namalanga abunane ukuya kalisumi nethoba athoma aphume esikhundleni. Ngemva kweemveke embili athoma ukudlaladlala. Amadzinyani la aphila ngebisi lakanina isikhathi esingaba ziimveke ezisithandathu. Ngemva kwamalanga amasumi amane nambili unina uthoma ukuwapha ukudla okuqinileko kuthi ngenyanga yesibili athome ukuzibambela wona ukudla.

Ukuziphatha kwalo

Amaqaqa we-Afrika athanda ukukhamba ngokuhlukana ngaphandle kwalokha nakakhulisako. Lincani ilwazi elikhona ngamaqaqa la ngombana aphila ngokukhamba ebusuku begodu aphila ipilo yokukhukhutha. Atshwaya indawayo ngokurhatjha ngomthondo izinto ezitholakala eduze nalapho zihlala khona ubude obungaba mamilimithara ama-350 ngaphezu kwehlabathi. Umthondo lo unomnuko obukhali khulu okghona ukunuka iinyanga ezingaba zintathu. Amaqaqa akhamba ngalinye kodwana anendlela akhuluma ngayo efaka hlangana umnuko, kunye namtshwayo eziwenzako. Umnukolo undendima oyidlalako ekukhulumisaneni kwazo, lokha kunomnuko eliwutjhiyileko vane kunelwazi nofana umlayezo eliwudlulisako, anjalo nje ziinlwani ezithule khulu.

Indawo yokuhlala

Amaqaqa we-Afrika ahlala emalathini neendaweni ezivulekileko, kodwana atlhoga umthunzi nofana utjani obude nobuqinileko ukwenzela bona avikeleke nakutjhisa ilanga. Amaqaqa ayindlala khulu emphandeni ze-Afrika ezinganazulu, kunalokho atholakala khulu eendaweni ezinamanzi. Kubonakala kwanga asebenzisa umgodi munye ukufihla nokukhulisa amadzinyana, wona ahlala akhamba ngomnyama begodu akanawo nomkhawulo akhamba koke nje, aya emlanjeni ngokuyokududuza.

Lapho zitholakala khona

Amaqaqa we-Afrika ahlala eenkhothini kanye nemahlathini we-Sewula kanye nekabeni ye-Afrika. Amaqaqa la ayindlala khulu endaweni ezinganamanzi kodwana atholakala khulu magega nemilambo etjhinga enarheni ye-Niger, i-Mali kanye ne-Chad.

Iinlwani ezilidlako

Avamisa ukubulawa mabhubezi, iimpisi nezingwe. Civet