I-Artificial Insemination Yemfarigi

©Glenneis Kriel
Keeping a boar for breeding can be expensive and increase the risk of diseases.
Ngokungafani nalokha iimfarigi zihlangana ngokomseme lokha iimfarigi eziduna zihlangana neisikazi, i-artificial insemination kulokha nakufakwa isidoda eemfarigini ezisikazi okwenzeka nalokha eziduna zingekho eplasini.
Indlela le ivumela abakhiqizi bona bathole iimfarigi eziduna ezihle kunekungarhonakala, lokha kuphungula ubungozi obuhlotjaniswa nokuhlangana ngokomseme kwemvelo, okufana nokulimala, amalwelwe usuka emfarigini eziduna nanyana kwezisikai nokusetjuenziswa khulu kwemfarigi eziduna ekungenzeka bona zibe nesidoda esisibaga.
Ukuba khona kwesidoda kungahlolwa ngaphambi kokusebenzisa i-artificial insemination.
Ngaphandle kwalokho, i-artificial insemination ayibizi kunendleko zokufuya ifarigi eduna eplasini begodu iphungula ubungozi bokobana kubelethwe iimfarigi ezifanako, ngombana amaplasi anedamu elinengi lapha angakhetha khona amasotja.
Ivumela inomboro ephezulu yemfarigi eziduna kobana zibelwe ngaskhathi sinye, okupha umkhiqizi ukutlhogomela okungcono kwamalanga wokubelethwa kwazo.

Amatjhwayo Wokutjhisa

©Glenneis Kriel
Keeping a Boar in the vicinity of a Sow during artificial insemination will help to ease the process.
Abafuyi bangathenga imbewu yemfarigi eziduna nanyana ayibuthelele emaplasini. Imbewu iyaphila njeke kufanele ibanjwe ngokutlhogomela. Kufanele ibekwe hlangana kwaka-16 ukuya ku-18 yamadegree Celsius ukusukela lokha nayibuthelelwako ukuya nayiyokufakwa efarigini esikazi, ngombana nange ingabekwa ngaphezulu namkhana ngaphasi kwamazinga ngeze yasebenza.
Ukuthola imiphumela emihle kanye nokuphungula ukugandeleleka ngokomkhumbulo, i-artificial iinsemination kufanelwe yenziwe ngusiyazi othwasisiweko. Igadango lokuthoma kuhlola bona ifarigi esikazi ikulungele na ukufakwa imbewu. Ngemva kokolisisa ukumunyisa, iimfarigi ezisikazi kufanele zibekwe neziduna, esikubiza ngokobana yi-standing heat.
Abafuyi abanengi basebenzisa ifarigi eduna yokudlala nanyana i-pheromone uhlola bona sele ikulungele na. Amatjhwayo walokha nayiku-heat, ngokuya ngokwakwencwadi ka-Danie Visser’ i-Modern Pig Production, kufaka hlangana iindlebe ezijamileko, isitho sayo sangasese sibabomvu besivuvuke, kuphume amanzi kiso lokha nayiqindezelwa emgogodlheni, ijama rwe kunokobana ibaleke. Uzokukarekela ukugitjelwa yifarigi eduna, ithome igibele ezinye ezisikazi. Lokhu kwenzeka ama-iri ayi-36 ukuya kwayi-72.

Indlela Yokwenza i-Insemination

©Glenneis Kriel
The catheter should be left in the sow for another five minutes after insemination.
Kuyarhelebha ukubeka ifarigi eduna eduze ngeskhathi se-insemination. Ngokuya ngokwe-Iowa Pork Industry Centre, lokhu kugcugcuzela i-oestrus eqinileko bekurhelebhe nalokha kwenziwa i-insemination ngokwenza bona ifarigi esikazi bona idose imbewu esitjhweni sangasese singajiki.

i-Modern Pig Production ayelelisa abafuyi bona basule ukungahlwengeki esithweni sangasese sefarigi ngembapiri eyomileko. Vula isitho sangasese ngesandla sangesinceleni ufake i-catheter ngesandla sokudla, ngendlela yokobana iqale phezulu nge-angle ye-45 degrees ukukhandela ukulimaza isinya. Ngemva kwalokho, i-catheter kufanele ikhanjoswe isiwe phambili ize iyokufika endleleni yokukhiqiza. Amanye ama-catheter atlhoga ukujikiswa eqale ingaliwatjhi ukuqiniseka bona iyalodlhela ku-cervix.

Lokha nasele imbewu yefarigi inamathele ku-catheter, imbewu izokugelezela ku-cervix ngaphandle kwalokha i-catherer itlhoga bona ibhodlela lembewu ligandelelwe ngaphambi kokobana ithome ukugeleza. Ukungafuni kungabangwa ligagasi lamapharasayini esinyeni, okufanele lilindwe. Ukwenza lokhu kuthatha imizuzu emibili ukuya kwemithathu, kodwana kuthatha isikhathi esidlula leso.
I-catheter kufanele iliswe phakathi kwefarigi esikazi imizuzu emihlanu ngemva kokuyifaka, ukuragela phambili nokugcugcuzela i-cervix, tlhogomela kobana ingaphathwa mthundo ugcugcuzele kobana ithathe imbewu. Ekugcineni kokwenza i-insemination, I-catheter kufanale ivulwe kabili bese iyabotjhwa, ngokuyitjhwabanisa lapha igobene khona emgodini ekugcineni ukukhandela ukobana imbewu ingagelezeli emuva.
Isikhathi, kanye nekhwalithi yoku-inseminethiwa kufanele kurekhodwe phasi kobana kuzokuthi lada kubonwe bona kusebenzile na. Nange kunokungajwayeleki, okufana nokobana isitho sangasese siphume iingazi, nakho kufanele kurikhodwe ngeskhatheso. Ifarigi esikazi kufanele i-inseminethiwe kwesibili nange isese ku-standing heat.

Translated by Busisiwe Skhosana