Nhova Ensinwini ya Madiriva

© Louise Brodie
Nhova yivekiwa hi mintlawa yokarhi kufana na nhova ya matluka yo bumbula, mabyasi, yankarhi woleha kumbe ya lembe na lembe. Eka swirhapa swa madiriva laha kunga oma kutava na nhova leyi milaka hi xixika na ximunwana naswona laha ku cheletiwaka kutala kuva byasi na swimilani swinwani. N’wamapurasi ufanele kutiva makulelo yo hambana hambana ya nhova; xikombiso, leswaku iya nkarhi woleha kumbe ibyasi bya lembe na lembe tani hileswi nhova yi hambanaka nahiku suseka hi murhi wodlaya nhova. Murhi wodlaya nhova eka byasi nale ka broadleaf wa hambana. Kuta emahlweni kutirhisiwa murhi wodlaya byasi swinga engetelela nhova ya matluka yo bumbula.
Nkarhi wa vulawuri wuna nkoka swinene eka kutirha kahle ka murhi wodlaya nhova leyi hikuva loko wunga tirhisiwi kahle swinga vavisa misinya ya madiriva leyintsongo. Vulawuri bya nkarhi hinkwawo loko swimilani swinga se simuriwa swinga hunguta nhova hi nhlayo yale henhla. Hi hala tlhelo, kususiwa ka nhova swinga endla leswaku misava yi tlhaviwa hi dyambu leswingata endla leswaku mati yah aha hiku hatlisa na nkhukhulo wa misava. Misinya ya madiriva leyi byariweke lomu kuvoyameke, ti spray na swinonisa misava swinga khuluka xikanwe no thyakisa mati. Ku sihalala kanhova eka ti khemikali swingava xiphiqo lexikulu swinene, se swina nkoka ku cinca cinca malawulelo ya nhova.
Malawulelo ya nhova ya vutlhari i nhlangano wa tindlela totala taku lawula nhova. Leswi swikatsa michini, kutsuvulela hi vanhu, tikhemikali, kumbe maendlelo ya biolgy. Xihundla xa malawulelo ya nhovaiku hlanganisa maendlelo yotala yaku susa nhova leswingata endla leswaku kungavi na kusihalala. Ndlela yin’wana yaku lawula nhova iku pfumelela swibyariwa swikulakuhundza nhova leswaku kungavi na mphikizano na nhova leyi. Ndlela yohambana yakuva vanhu va lawula nhova iku byala swimilani swa nseketelo exikarhi ka mihandzu kumbe misinya ya madiriva.
Kusivela kuva na mbewu ya nhova leyi hluphaka, kunga byariwa oats tani hi swimilani swa nseketelo. Hay kumbe silage swinga endliwa kusuka eka oats kumbe nhova leyi. Kuhlele kukumeka leswaku kutsemelela swirhabyani swindlaleriwa laha tlhelo, swimilani swinwana swa nseketelo xikanwe naku cinca cinca swimilani swanseketelo swa pfuna ku lawula kukula ka nhova.

Translated by Ike Ngobeni