Mandela eka projeke ya vurhangeri bya kwe bya misava

Vutlharhi bya vona na nhlengelo

©Eric Miller

Mandela uvule leswi hi birthday yakwe yavu 89: “Ahi vitaneni vatswatsi va matiko, kungari kuya hi malembe ya vona,kambe kuri kuya hi vutlharhi bya vona na nhlengelo.Ntlawa lowu wuna matimba kungari kusuka eka tipolotiki, ekhonomi kumbe matimba yavusocha kambe kusuka eka ntshuxeko na vutivi bya lava vanga kona la.

Avana mintirho yokarhi leyi vafaneleke kuyi aka, nhlawulo kuhumelela eka wona, kumbe minhlangano yo karhi kuyi tsakisa. Vanga burisana na wun’wana na wun’wana loyi van’witsakelaka naswona vatshuxekile ku teka ndlelayihi kumbe yihi leyi vatwaka yilulamerile hambi loko yinga tsakeriwi ngopfu.

Murhangeri wotiyimisela wa ntlawa

Uvuye a hlamusela hilaha Richard Branson, wanuna loyi anga aka bindzu ra Virgin Atlantic naswona loyi anga tswariwa hi siku rofana na ra Nelson Mandela, xikan’we na xiyimbeleri na mulwela ntshuxeko wale Britain Peter Gabriel van’wi nyike kungu ro tumbuluxa ntlawa wuntsongo wa varhangeri lavanga tiyimisela, lavanga ta tirha hikutiyimisela kambe vanga langutelanga kuvuyeriwa hinchumu exikhwameni kambe vakota ku tisa swintshuxo eka swiphiqo leswi misava yinga langutana naswona.

'Kusukela kwalano ndzi vone rhengu leri rikula no kuma matimba, riva ntiyiso nakuva rhengu ra kahle ro tiya,' kuvula Mandela. Uye emahlweni ahlamusela hilaha anga vona vatirha eka swiyimo leswi avanyikiwe swona: Avanga teki tindlela to olova no koma, kambe ava seketela gondzo lero leha, maendlelo lawa ya langutanaka na lomu swiphiqo swisukelaka kona leswaku vaswi ololoxa.

Mutisa swintshuxo wotiyimisela

Ndza switiva leswaku vatiyimiserile kutirhisana na vaaki xikanwe na vutivi bya swilo; ku yingisela xikanwe no tisa vun’we eka ti antagonists nati protagonists;kuva vatirhisana na un’wana na un’wana loyi ahlohleteriwaka hiku tisa swintshuxo eka swiphiqo. Vanga pfuna ku tiyisisa no tisa tindlela tintshwa na swintshuxo leswi hlanganisaka lavangana swilaveko xikan’we na lava vangana leswi vanga nyikaka swona.

Hi vanghana vavona eka bindzu, vanga kota kuhlanganisa hi technology,kungari kutivisa vanhu hileswi rivariweke kambe kupfuna kukuma leswingava pfunaka. Kambe swin’wana na swin’wana leswi vaswitirhisaka, ndza tshemba ekuheteleleni, i mafundzha no amukela leswitisaka ku cinca loku lavekaka. Ndza switiva leswaku vanghana vamina vanga swikota ku ku endla leswi hinkwaswo.

Moya wa Ubuntu

Loko avula nkulukumba Desmond Tutu, mutsari kulobye, tani hileswi aswiri xiswona, eka bindzu, Mandela uyeemahlweni aku: Ana sweswo andziswilanguterile,loko kuriku munghana wa mina Archbishop u hoxe xandla,vata tiyisisa eka kupfumela leswaku himpela nkoka waku pfuniwa wukona eka vanhu.

Leswi hiswivula moya wa vumunhu(Ubuntu) — leswi kuya hixi Afrika, hinga vanhu hi van’wana vanhu. Ndza tshembha leswaku vakulukumba vangava swikombiso swakahle swinene- eka kurhangela, ku kombisa no seketela leswi lavaka kufikeleriwa,eka vona hi voxe na van’wana vanhu. Lava kulu vanga vulavula vantshuxekile no tiya, vakarhi vatirha swivoniwa hi vanhu nale xihundleni eka swiboho leswifaneleke switekiwa.

Misava yilava varhangeri

Akuri Peter Gabriel loyi anga hlamusela nhlokomhaka leyi: Hi ntolovelo,lavakulu hivona lava tisaka swintshuxo laha kungana swiphiqo,ku ehleketa ka nkarhi wo leha xikan’we notirhisa vutlhari laha byi lavekaka swinene. Sweswi hiteka leswi kuya eka misava hinkwayo kuriku ahise kuma vakulumba.

Vakulukumba kungava ntlawalowu tshembiwaka hi misava hinkwayo, lavanga vulavulaka va chunchekile, hikutiyimela hi voxe naku hlamula hi xihatla naku kota kukuma swintshuxo eka swiyimo leswingana mintlimbo. Mandela, tani hi xirho xavakulukumba, uvuye ati humesa eka ku hoxa xandla eka ntirho lowu.

Uvuye a hlamula aku 'Tani hileswi ninga vula eku sunguleni, nitekela ngopfu enhlokweni swinene, swinga leswi andzihe koti ku hoax xandla eka ntirho lowu wonyanyula swinene, wo xopaxopa swiphiqo, kulava swintshuxo xikan’we no lavana na votirha navona.”

Translated by Ike Ngobeni

Bill Clinton on Mandela's Legacy

Khale ka murhangeri wa tiko ra United States President Bill Clinton, loyi anga xixima Nelson Mandela hinkarhi wa kutlangeriwa siku ra kuvele...more

UDesmond Tutu

Un’wana wa swirhandzwa swa Afrika Dzonga, Desmond Tutu u tiveka swinene kuva a ri mulweri wa timfanelo ta vanhu hile tlhelo muwini wa 1984...more